Kjo dinamikë në dyluftimin ajror u krijua për të fituar një luftë që nuk ndodhi kurrë. Disa dekada – dhe një yll-bërës kthehet në Top Gun më vonë, – tani është një specie e rrezikuar.
Gushti i vitit 1981 nisi me një shfaqje masive të forcave amerikane në Detin Mesdhe, por vetëm në veri të Libisë. Dy nga transportuesit super të Amerikës, USS Forrestal dhe USS Nimitz, kishin hyrë në atë që lideri libian Muammar Gaddafi i kishte deklaruar të paligjshme, ujërat territoriale të kombit të tij.
Transportuesit amerikanë ishin atje për ta kundërshtuar atë deklaratë, dhe për ditë të tëra, luftëtarët nga të dy vendet “vallëzuan” në ajrin e tensioneve diplomatike derisa dy gjuajtës të SHBA-ve hynë në një dyluftim ajror vdekjeprurës.
“Ana e majtë e avionit Libian mori zjarr, pasi u godit nga raketa flakëhedhëse“, rrëfen toger Larry Muczynski, një nga dy pilotët e F-14. Ajo raketë u zhvendos, duke i humbur të dy aeroplanët dhe duke u dhënë luftëtarëve amerikanë të gjithë impulsin që u duhej, për të parë se çfarë mund të bënte gjuajtësi më i ri i epërsisë ajrore të Marinës. “Ai qëlloi një AIM-9L nga stacioni 1A“, tha Muczynski. Raketa pati një tërheqje, dhe bëri një rrotullim nëntëdhjetë gradë, duke e goditur aeroplanin në bisht. Avioni filloi të rrokullisej. Dhe kështu, gjuetari transportues i bombave të Marinës, F-14 Tomcat, kishte shënuar fitoren e tij të parë ajër-ajër, një aeroplan i ndërtuar për të mbrojtur transportuesit e Amerikës nga sulmi i avionëve, në një konflikt masiv global që kurrë nuk ndodhi.
Një luftëtar i ndërtuar për të gjuajtur bomba
Flota e transportuesve të avionëve në Amerikë ka shërbyer prej kohësh si mënyra më e mirë e parashikimit të forcës së vendit, por përmasat e tyre të mëdha e bënë mbrojtjen një sfidë. Lufta e Dytë Botërore vërtetoi se avionët ishin një kërcënim më i madh në det sesa anijet e armikut, dhe Vietnami shpërfaqi të metat e F-4 Phantoms kur ishte fjala për luftimin ajror. Marina gjithashtu, e dinte që nëse Lufta e Ftohtë do të ndjehej ndonjëherë, në qiell do të zhvillohej një luftë brutale.
Marinës i duhej një avion që të mund të shërbente si vijë e parë e mbrojtjes, me bomba me shpejtësi të madhe, duke i angazhuar ato në distanca të gjata për të mbajtur transportuesit e tyre në mënyrë të sigurt nga dëmtimi.
Shkolla Topgun e Marinës e kishte të vështirë të angazhonte pilotët me njohuri dhe aftësi për të marrë Forcën Ajrore Sovjetike, sepse degës i duhej një aeroplan që të mund të bënte bashkë ngritjen e shkurtër, aftësinë e uljes së nevojshme, shpejtësinë e lartë, kapacitet ngarkese dhe manovrimin e një gjuajtësi veprues.
Një dizajn luftarak “i rëndë” i propozuar nga Grumman Aerospace Corporation duket se iu përshtat idesë. Ky model i ri do të përfshinte një model gjithëpërfshirës të gjeometrisë së ndryshueshme, e cila do t’i lejonte aeroplanët të maksimizonin ngritjen gjatë nisjes dhe të minimizonin zvarritjen gjatë fluturimit me shpejtësi të lartë.
Koncepti nuk ishte krejt i ri. Krahët e këtij lloji ishin shfaqur në aeroplanët që datojnë nga Messerschmitt P 1101 i Gjermanisë naziste, megjithëse në të vërtetë ato avionë nuk fluturuan. Prototipi u zbulua nga trupat amerikane kur konfiskuan një laborator nazist në Alpet bavareze në 1945. Zbulimi la një përshtypje të veçantë te Robert J. Woods, komandanti i ekipit të mbledhjes së trupave inteligjente. Woods do të bashkëpunonte dhe do të shërbente si projektuesi kryesor për Bell Aircraft Corp.
Në F-14 është si të ulesh në një kadillak!
Gjatë fluturimeve ulje-ngritje, me shpejtësi të ulët, krahët e Grumman F-14 të ri do të zhvendoseshin te majat përpara, duke zgjeruar sipërfaqen e tyre të përgjithshme dhe duke i siguruar gjuajtësit ngritje më të madhe. Sidoqoftë, me shpejtësi supersonike, ato krahë do të tërhiqeshin prapa dhe do ta minimizonin sipërfaqen ajrore, duke e bërë atë një luftëtar ndjekës me shpejtësi më të lartë, duke bërë ekonomi më të mirë edhe me karburantin sesa homologët e tij të krahut fiks.
Dhe kur Marina tha “shpejtësi të lartë”, nënkuptuan këtë. F-14 Tomcat i tyre (emëruar për nder të përkrahësit të tij më të madh) do të bëhej akoma më modern se F-35 Joint Strike Fighter dhe F-22 Raptor.
“Vrojtuesit e Marinës kërkuan për Mach 2.34”, tha Charlie Brown, anëtar i ekipit të projektimit F-14 dhe pilot i testimit të Gumman. “Ne në fakt testuam aeroplanin për Mach 2.5. Unë fluturova me të 2.5 dy herë. Kur fluturon një Phantom, është ndërtuar për 2.0, por kur fluturon kaq shpejt, ti e njeh atë. Është si të ulesh në një top plazhi; ti nuk e di se në cilën rrugë do të shkojë, është kaq i ndjeshëm. Në një F-14, është si të uleni në një Cadillac”.
Marinës i pëlqeu gjuajtësi i saj i ri aq shumë saqë vendosi të anashkalojë krejt fazën prototip, duke e vënë në prodhim në vitin 1969 dhe duke marrë dorëzimin e F-14s të parë në 1972.
Prodhimi vazhdoi deri në vitin 1991, me gjithsej 712 F-14 të ndërtuara.
Iku koha e Luftës së Ftohtë
Pas rënies së Bashkimit Sovjetik në 1991, Marina e SHBA u gjend në udhëkryq. Pa spektaklin e vrullshëm të bombarduesve rusë, F-14 i fuqishëm u bë një gjuajtës pa luftë.
Gjashtëdhjetë e pesë F-14 u modernizuan për të përdorur Tactical Airborne Reconnaissance Pod Systems (TARPS), duke e bërë platformën e dyluftimit ajror, një zbulim avionësh të aftë, ndërsa të tjerët ishin më të përshtatshëm për sulmet ajër-tokë. Por F-14 ishte i kushtueshëm për t’u mirëmbajtur dhe më i vështirë për t’u drejtuar se sa disa konkurrentë të rinj të gjeneratës së katërt, si F / A-18 Hornet dhe pasardhësi i tij, Super Hornet.
Kur filloi Lufta e Gjirit, gjuajtësit F-14 e humbën aftësinë për të dalluar avionët miqësorë dhe armiq nga distanca të gjata, ndërsa falë reputacionit qw kishin, luftëtarët irakenë bënë një pakt për të shmangur përfshirjen me to. Tomcat F-14 e gjeti veten të zhvendosur në patrulla të pafrytshme. Akoma më keq, Marina humbi një Tomcat F-14 nga një raketë tokë-ajër irakiane SA-2.
Falë disa përditësimeve elektronike, gjuajtësit ajrorë Tomcat F-14 fluturuan me misione ajrore në ditët e para të luftërave moderne në Irak dhe Afganistan, por ditët e lavdisë së Tomcat ishin kishin mbetur pas.
Super Hornets, më pak të shtrenjta, ishin ndërtuar qëllimisht për përfshirjet tokë-ajër, dhe ndërsa mijëvjeçari i vjetër i dha vendin një të riu, Marina filloi të kuptonte se mbajtja e një flote gjuajtësish ajrorë në transportuesit e saj ishte më pak e rëndësishme dhe shumë e shtrenjtë.
Burimi: popularmechanics
Përgatiti: L.Veizi
