Nga Guido Ruotolo
Ekskluzive për FJALA/ Përshtatur në shqip nga Skender R. Nazaj
Më 7 Mars 1991 Brindisi u zgjua me një skenë të paharrueshme. Anija “Vlora”, një anije tregtare e pamasë dhe më pas dhjetra anije të vogla dhe të mesme sollën 27,000 fantazma në skelën Sant’Apollinare.
Miku im prej 25 vjetesh, Guido Ruotolo, gazetar i disa të përditshmeve në Itali, si “Manifesto” “La Stampa”, etj, dërgon një reportazh mbi emocionet dhe përvojen e tij si gazetar ne vitet 90-te të eksodit të mijra shqiptarëve në brigjet e Italisë.
***
Shenjat e asaj që po përgatitej erdhën në fund të Shkurtit 1991. Dhjetra mijëra shqiptarë në Sheshin Skënderbej të Tiranës, kundër regjimit agonizues të pamëshirshëm të Enver Hoxhës. Statuja e diktatorit komunist u rrëzua më 20 shkurt dhe katër mijë protestues u strehuan në të ashtuquajturën rrugë të ambasadave. Një lagje rezidenciale për udhëheqësit e regjimit dhe trupat diplomatike.
Më kujtohet që një mëngjes katër mijë shqiptarët e parë mbërritën në Brindisi. Kishte çadra të Kryqit të Kuq që i prisnin dhe një kordon i fortë policie. Ata ishin ata, të “krizës së ambasadave”. Ata u vunë në trena të veçantë për në Gjermani, vendi që ofroi t’i mirëpriste.
Një rrjedhje e mbërritjeve vijoi. Disa dhjetra në të njëjtën kohë. Në fund të viteve 1980, flota e kontrabandës ishte zhvendosur nga Napoli në bregdetin Apulian. Vlora ishte kryeqyteti i trafikimit të qenieve njerëzore pasi Zwarah, Libi, do të bëhej vite më vonë. Qytet i rëndësishëm për regjimin e Gadafit.
Anijet blu që sillnin nga Mali i Zi, nga depozitat e Durrësit dhe Valonës, kartonët e cigareve në brigjet e Brindizit dhe Salentos, ngarkonin shpesh dhe me kënaqësi armë dhe drogë. Si dhe emigrantët e paligjshëm.
Më 7 Mars 1991 Brindisi u zgjua me një skenë të paharrueshme. Heshtja e portit tregtar, ai ku tragetet që mbërrinin dhe niseshin për në Greqi përpara se këto anije motorike të transferoheshin në bankina të tjera të decentralizuara, dukej thjesht joreale.
Anija “Vlora”, një anije tregtare e pamasë dhe më pas dhjetra anije të vogla dhe të mesme sollën 27,000 fantazma në skelën Sant’Apollinare. Po, në ato orë zbarkuan një popull fantazmash, ekuivalenti i një qyteti mesatar italian si Manduria, Fabriano, Monfalcone, Assisi.
Ata ishin dëshmitarë të varfërisë, mjerimit, çmendurisë së një regjimi që po vdiste, shpresës për të rifilluar udhëtimin e jetës.
Sant’Apollinare kishte një kasolle druri dhe një kalatë mjaft të gjerë. Rrethuar nga porta të mbyllura keq me dryna dhe bulona. Ky popull kishte heshtur dhe në stendë për orë të tëra. Mbaj mend që pashë papritmas se si fluturonin qese plastike me ujë, fruta dhe një sanduiç që vullnetarët hodhën nga kjo pjesë tjetër e gardhit në drejtim të turmës.
Shoh një mësues të shkollës fillore që sapo zbriti nga anija “Vlora” më dha një tub alabastri. Dhe sytë e tij si sytë e mi ishin të mbuluar me emocione.
Ata menduan se kishin mbërritur në “Lamerica”, ata që në Itali kishin imazhin e një “Rrota të Fatit” shumëvjeçare, programin Fininvest që parabolat satelitore shqiptare morën nga eteri. Dhe ata e gjetën veten duke bërë llogaritë si klandestinë.
Kishte njëzet e shtatë mijë njerëz të dëshpëruar që duhej të garantonin gjithçka.
Qendra e parë e pritjes u hap në Restinco, në brezin e jashtëm të Brindizit, në kazermat e ushtrisë të shndërruara në një kamp refugjatësh dhe më pas qytetet e çadrave u ngritën. Shumë, përgjatë brigjeve për të pushtuar pothuajse të gjithë Salenton.
Asnjë revoltë, asnjë protestë, asnjë Kain që donte të vriste Abelin. Dhe për këtë Puglia do të mbetet gjithmonë në zemrën time.
Vala e dytë mbërriti në korrik, në Bari. Faza e mashtrimit, me kreun e Policisë së Parisit, i cili tallej me atë popull të dëshpëruar duke i sjellë përsëri në Shqipëri me një mashtrim.
Një Itali tjetër, në kohën e pushtimit shqiptar. Përveç kuajve dhe mitralozëve Friesian që synonin Shqipërinë. Ne ishim një vend solidariteti që shpiku Operacionin Pellicano në Shtator 1991, me ndihmën e tij humanitare. Një qytet çadër u ngrit në plazhin e Durrësit, i cili u bë baza operacionale e misionit. Dhe me helikopterët CH47, ato të mëdha me dy tehe, ushtarët tanë transportuan dymbëdhjetë kuintalë miell dhe sheqer në një udhëtim në fshatrat e thella të Tokës së Shqiponjave.
Fluturimi mbi Shqipërinë drejt Veriut, ekuivalenti i Jugut tonë, ishte emocionues. Bukuria e natyrës, e maleve, lumenjve dhe ujëvarave, dhe më pas minierat e braktisura, fshati i vdekur, ndërtesat e zbrazura, pa xham për kush e di se sa vite, dhe shkollat pa libra dhe fletore. Dhe pastaj bunkerët, mijëra, miliona, të shpërndarë në plazhe, në kodrat në shkëmbinjtë që dukeshin të pakapërcyeshëm. Unë mendoj për tetëqind mijë bunkerë, një për çdo katër banorë.
Mbaj mend transferimet e para në xhipa, të blinduara. Goditja e heshtjes është një peisazh pas katastrofës shëndetësore. Ata u bënë përshtypje atyre fshatarëve që u gjunjëzuan në një rreth në fshat. I heshtur dhe joaktiv. I sëmurë nga uria. Dhe të gjitha ndërtesat pa xham, doreza, dyer, orendi.
Ndihmat tona inteligjente, mbaj mend, gjithashtu të përkthyera në fletore, libra, shkumësa me ngjyra, lapsa, goma, filiale. Me pak fjalë, gjithçka që mund të jetë e dobishme në një shkollë.
Mbi Shkodrën, në rrugën (duheshin dhjetë orë për të udhëtuar nga Tirana) për në Tropojë, digën dhe hidrocentralin e ndërtuar nga aleatët e fundit të Enver Hoxhës, kinezët.
Një tunel i vogël, mbase gjashtëdhjetë metra, dhe një skelë e vogël. Ne morëm pjesë në një martesë me të sapomartuarit, të sjellë në një varkë me rreshta dhe një procesion të të afërmve dhe miqve. Pothuajse të gjithë të armatosur me Kallashnikov.
Liqeni artificial kishte gdhendur dhe formuar një kanion të madh. Papritmas anija e trageteve u ankorua. Dy orë të paharrueshme lundrimi para se të mbërrinim në destinacionin.
Ishte si të rijetosh Fitzcarraldo, filmi i Werner Herzog i vendosur në Peru. Veçanërisht skena kur vendasit mbanin një anije trageti në pyll për ta bërë atë të lundronte në një lumë. Këtu, gjithmonë kam menduar se si shqiptarët arritën të transportonin atë traget mbi digën e Shkodrës.
Tropoja, rajoni i veriut të largët që kufizohet me Malin e Zi dhe Serbinë, ishte “kocka” e Shqipërisë së varfër (kush e di nëse ata kishin pasur ndonjëherë salcë domatesh). Dhe atje “Pellicano” solli ushqimin në shenjë solidariteti.
Në vitet e para të çlirimit nga regjimi komunist, Shqipëria mbijetoi falë dërgesave të emigrantëve. Remitancat që erdhën nga Greqia dhe më pas nga Italia. Por gjithashtu falë dhe një ekonomie kriminale që po rritej me shpejtësi. Sidomos në jug. Droga dhe emigrantë të paligjshëm, armë dhe cigare.
U desh të paktën një dekadë që vendi të stabilizohej. Me rezultatin që sot 450,000 shqiptarë janë rezidentë në Itali, gati 20% e popullsisë së Tokës së Shqiponjave, të integruar në mënyrë perfekte. Dhe për të thënë se në fillim ata perceptoheshin vetëm si vrasës, organizatorë të trafikimit të emigrantëve dhe grave, grabitës dhe tregtarë të drogës, kontrabandistë.
Çfarë vite të tmerrshme, shqiptarët e parë përjetuan në Itali, veçanërisht në Veri. Bandat etnike sllave dhe shqiptare garuan për çështje kriminale. Edhe sot ka rreth tre mijë të burgosur shqiptarë në burgjet tona ndërsa shumica dërrmuese janë integruar.
Vitet nëntëdhjetë përfaqësuan një pikë kthese historike për Italinë. Një vend emigrantësh ishte gati të bëhej një vend imigracioni. Fillimi i shekullit të njëzetë solli bashkatdhetarët tanë nga Argjentina në New York. Pastaj Gjermania, Zvicra, Franca, Belgjika.
Tani, me ardhjen masive të shqiptarëve, Italia po bëhej një destinacion për emigracionin. Dhe gjatë gjithë viteve 1990 dhe deri në 2011 kishte disa dekrete (nga ajo Martelli te Napolitano-Turco, Maroni dhe Bossi – Fini deri tek qeveria Monti) të cilat rregulluan të paktën një milion e shtatëqind mijë.
Ne italianët arritëm një marrëdhënie shumë të veçantë me Shqipërinë dhe shqiptarët. Kishim zyrtarë të veçantë të Viminal, si Komisioneri Simone, aty për aty. Dhe krerë shumë të ndjeshëm të Ministrisë së Brendshme në Romë. Për ne, përparësia ishte të luftonim klanet mafioze që organizuan trafikimin kriminal. Jo vetëm të “mallrave njerëzore” dhe klandestinëve, por dhe drogën dhe armët.
Shndërrimi nga një ekonomi komuniste (urie) në një ekonomi kapitaliste, ka pasur gjithashtu kosto. Unë jam duke menduar për fushat e marihuanës pafund dhe depot afgane të kokainës.
Ne kemi arritur, gjatë viteve, me një politikë të ndihmës humanitare dhe një strategji të inteligjencës që synon uljen e flukseve migratore klandestine nga Albania
Mbaj mend ishullin e bukur të Sazanit në gjirin e Valonës, i cili është bërë një bazë për financat dhe për automjetet tona të shpejta në det të hapur. Nga Sazani, financuesit tanë kishin kontrollin e gjirit, duke arritur të identifikonin gomonet plot me emigrantë. Në të vërtetë, jo gjithmonë sepse trafikantët me përvojë largoheshin natën duke lundruar përgjatë bregdetit me qetësi dhe fshehtësi për të mos u identifikuar dhe vetëm në dalje të gjirit ata niseshin me shpejtësi të plotë në det të hapur.
Por vizualisht flamuri italian që fluturonte në Sazan ishte simbolikisht shumë i rëndësishëm.
Nuk ishin vetëm “vendasit”, shqiptarët, të cilët përdorën Karontin e Adriatikut, (një figurë mitologjike që transportoi shpirtrat nga purgatori në ferr) me gomone për kalimin në Pulia. Tashmë në fillim të viteve nëntëdhjetë, Sazani ishte bërë një port i pamasë nga ku u nisën për në “Lamerica”, njerëzit e dëshpëruar që vinin nga Lindja e Largët dhe Lindja e Mesme.
la.mi/Fjala.al
