Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti u ka kërkuar fuqive perëndimore që ta ndihmojnë vendin të arrijë ambicien për t’iu bashkuar BE-së dhe NATO-s. Ai u kërkon shteteve perëndimore të ushtrojnë presion ndaj qeverive që nuk e kanë njohur ende pavarësinë e Kosovës, teksa kërkon edhe zgjidhjen e tensioneve me Serbinë.
Këto thirrje vijnë pak ditë përpara se kryeministri Kurti të takohet në Bruksel me Presidentin e Serbisë, Aleksandër Vuçiç.
“Ne kemi nevojë për ndihmën e aleatëve dhe partnerëve tanë – Mbretërisë së Bashkuar, SHBA-së, Gjermanisë, Francës, Italisë dhe të tjerëve për të na ndihmuar me mos njohësit”, tha kryeministri Kurti për Financial Times.
Kosova shpalli në mënyrë të njëanshme pavarësinë nga Serbia në vitin 2008. Që atëherë, më shumë se 100 vende, duke përfshirë SHBA-në dhe shumicën e anëtarëve të BE-së, e kanë njohur vendin si shtet të pavarur. Por disa vende të BE-së dhe NATO-s si Spanja, Greqia, Qiproja, Sllovakia dhe Rumania ende nuk e kanë bërë këtë.
Ndërkohë, Beogradi vazhdon ta shohë Kosovën, popullsia e së cilës është rreth 90 për qind shqiptarë etnikë dhe më pak se 10 për qind serbë, si një krahinë të Serbisë. Ai thotë se shpallja e pavarësisë së Kosovës shkeli një marrëveshje paqeje të bërë në fund të luftërave jugosllave të viteve 1990, në të cilat NATO ndërhyri, duke bombarduar Beogradin në vitin 1999. Tensioni midis të dyve kërcënon rregullisht të minojë stabilitetin në Ballkan.
Çështjet në dukje të zakonshme kanë çuar në shpërthime të dhunshme, më së fundmi muajin e kaluar, kur serbët u përleshën me policinë pasi Prishtina tha se targat serbe nuk do të ishin më të ligjshme për qytetarët e Kosovës, përfshirë serbët etnikë. Individëve që hynin në Kosovë nga Serbia u kërkua gjithashtu të përdornin letërnjoftimin e përkohshëm të lëshuar nga Prishtina.
Kurti ka argumentuar se përplasjet janë të nxitura nga qeveria serbe. Beogradi ka mohuar përfshirjen. BE-ja kërkoi të dielën që “të dyja palët duhet t’i japin fund menjëherë armiqësive të ndërsjella dhe deklaratave të rrezikshme dhe të veprojnë me përgjegjësi” përpara bisedimeve midis rivalëve në Bruksel këtë javë.
Kurti, i cili foli me FT përpara se BE-ja të bënte thirrje për t’i dhënë fund përdorimit të retorikës nxitëse, është planifikuar të takohet me Vuçiçin të enjten kur ata do të diskutojnë për zgjidhjen e statusit të Kosovës dhe lidhjet dypalëshe. Kurti tha se çdo rezolutë duhet të përqendrohet në njohjen reciproke.
Duke i bërë thirrje Serbisë të lërë mënjanë nacionalizmin, ai tha: “Këtu mendoj se është problemi me Beogradin. Ata thjesht vazhdojnë me ëndrrat e vjetra, të cilat bëhen makthe për fqinjët e Serbisë, por edhe për popullin serb”.
Një “simetri e të drejtave të pakicave” – të njëjtat të drejta për serbët në Kosovë dhe kosovarët në Serbi – do ta luftonte më së miri nacionalizmin, shtoi ai.
Kurti tha se pushtimi i plotë i Rusisë në Ukrainë në shkurt kishte nxjerrë në pah besnikërinë konfliktuale në Ballkan. Ndërsa Kosova ishte ndër vendet e para që iu bashkua sanksioneve kundër Rusisë, Serbia ka lidhje të ngushta me Moskën.
Sektori energjetik i vendit është shumë i varur nga burimet ruse dhe i ekspozuar ndaj shumicës së pronësisë ruse të kompanive kryesore. Beogradi mbështeti disa deklarata të OKB-së që mbështesin sovranitetin e Ukrainës pas pushtimit të Moskës në shkurt. Por ajo nuk pranoi t’i bashkohej sanksioneve perëndimore kundër Rusisë dhe këmbënguli në mbajtjen e lidhjeve të ngushta me Kremlinin.
Serbët ushqejnë gjithashtu pakënaqësi ndaj perëndimit për ndërhyrjen e NATO-s në luftën e Kosovës 1998-99, njohjen e Kosovës nga disa qeveri dhe një sërë vendimesh gjyqësore që thanë se shpallja e pavarësisë ishte në përputhje me ligjin ndërkombëtar, thonë analistët.
Kurti tha se ekziston një rrezik i qartë i përfshirjes ruse në marrëdhëniet Serbi-Kosovë, duke rritur shanset për konflikt.
“Ne jemi të shqetësuar, por jo të frikësuar”, tha ai. “Si do të zhvillohet situata do të varet shumë nga qëndrimi dhe presioni i demokracive perëndimore ndaj Beogradit.”
Petar Petkoviç, zyrtari më i lartë i qeverisë serbe për çështjet e Kosovës, tha në një përgjigje me shkrim ndaj pyetjeve të FT se Beogradi po ndiqte një “politikë të pavarur kombëtare dhe të sigurisë, duke bashkëpunuar në mënyrë të balancuar si me lindjen ashtu edhe me perëndimin”.
Qëllimi përfundimtar i Beogradit ishte anëtarësimi në BE, tha ai, por shtoi se Kosova dhe Kurti po shtynin një axhendë nën “pretekstin” e luftës në Ukrainë.
Megjithatë, Kurti tha: “Ajo që dëshiron Serbia është të marrë fondet e BE-së, armët ruse, investimet kineze dhe tolerancën amerikane. Nëse demokracitë perëndimore nuk e lejojnë këtë, një zgjidhje do të jetë shumë e lehtë për t’u arritur. Por nëse [serbët] lejohen të luajnë këtë lojë, ky tension do të vazhdojë.”
Duke iu referuar ish-udhëheqësit serb Slobodan Millosheviç, i cili udhëhoqi forcat serbe në një seri luftërash brutale pas rënies së ish-Jugosllavisë në vitet 1990, Kurti tha se që të arrihet përparim, “është shumë e rëndësishme që [serbët] të emancipojnë veten e tyre. nga Millosheviqi dhe nga [presidenti rus Vladimir] Putin”.
Nacionalizmi serb dhe interesat ruse shkuan krah për krah, shtoi ai. “Është e njëjta gjë,” tha ai, duke vënë në dukje se zbërthimi i njërës do të dobësonte tjetrin.
Udhëheqësi i Kosovës tha se edhe pse Prishtina punonte drejt anëtarësimit në NATO, vendi i tij synonte të përmirësonte sistemin e saj ekonomik, ligjor dhe institucional për të treguar se ndërhyrja e NATO-s në vitin 1999 kishte krijuar një shtet të qëndrueshëm që ishte një aleat besnik perëndimor.
“Putin. . . dëshiron të tregojë se ndërhyrja ishte një sukses i përkohshëm. Por ne jemi dëshmitarë se Kosova është këtu për të qëndruar”, tha ai duke përdorur emrin e vendit në gjuhën shqipe. “Si në ndërtimin e shtetit demokratik dhe në zhvillimin socio-ekonomik”.
