Lufta bërthamore nuk është më “e paimagjinueshme” dhe armët atomike “mund” të përdoren, ndërsa agresioni rus në Ukrainë vijon ende.
Mirëpo, nuk është vetëm Perëndimi i frikësuar. Edhe Rusia është në alarm. Ditët e fundit Moska ka intensifikuar bisedat me Shetet e Bashkuara të Amerikës për rrezikun që i kanoset sipas tyre se Ukraina do të lëshojë një “bombë të pistë”.
Dje shefi i Shtabit të Forcave të Armatosura Ruse, Valery Gerasimov, pati një bisedë telefonike me homologun e tij amerikan Mark Milley për përdorimin e mundshëm të një ‘bombe të pistë’ nga Ukraina, sipas Ministrisë së Mbrojtjes së Moskës, të cituar nga agjencitë ruse.
Aleatët perëndimorë të Ukrainës hodhën poshtë çdo sugjerim se Kievi po ndërtonte ose planifikonte të përdorte një ‘bombë të pistë’ dhe presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky tha se akuza ishte një shenjë se vetë Moska po planifikonte një sulm të tillë dhe se do të fajësonte Kievin. Zelensky tha të dielën se vetëm Rusia është e aftë të përdorë armë bërthamore në Evropë.
Por çfarë është në të vërtetë një bombë e pistë?
E njohur gjithashtu si një pajisje e shpërndarjes radiologjike, një ‘bombë e pistë’ përbëhet nga eksplozivë të lidhur me material radioaktiv që mund të përhapet në një zonë të gjerë, duke ndotur tokën dhe duke paraqitur një rrezik afatgjatë rrezatimi për këdo që nuk evakuohet nga zonat e prekura. Ajo është e ndryshme nga një bombë bërthamore, e cila përdor ngarkesa shpërthyese në formë të veçantë për të kompresuar uraniumin ose plutoniumin shumë të pasuruar derisa të arrijë një masë kritike, duke krijuar një shpërthim bërthamor. Përvetësimi i këtij procesi zakonisht kërkon dekada kërkimesh shkencore dhe është arritur vetëm nga një pjesë e vogël e vendeve si SHBA, Rusia, Pakistani, Koreja e Veriut, India, Kina, Franca dhe MB. Në vend të kësaj, një bombë e pistë është një pajisje shumë më e papërpunuar dhe është shumë më e lehtë për t’u bërë sesa armët bërthamore, të cilat janë shumë më të fuqishme. Në teori, një ‘bombë e pistë’ mund t’i bëjë zona të mëdha të pabanueshme dhe të rrisë rrezikun e kancerit dhe sëmundjeve të tjera të lidhura me rrezatimin në zona të përhapura.
Pse “bombat e pista” diskutohen kaq shumë?
Aktualisht nuk ka asnjë traktat që ndalon ‘bombat e pista’, por përdorimi i tyre ndoshta do të konsiderohet i paligjshëm për shkak të rrezikut që paraqet për civilët, dhe gjithashtu mund të jetë nën Traktatin e Mospërhapjes Bërthamore, i cili synon të zvogëlojë, ndër të tjera, rrezikun që paraqet rrezatimi. ndaj civilëve. Të dyja palët ndoshta do ta konsideronin përdorimin e tyre shumë të kushtueshëm për sa i përket dëmtimit të reputacionit, veçanërisht duke marrë parasysh përfitimin e tyre të kufizuar në fushën e betejës. Për Ukrainën dhe Rusinë, një konsideratë e mëtejshme do të ishte rreziku që rrezatimi mund të fryjë drejt trupave të tyre dhe zonave civile.
