Në janar të vitit 2022 është aplikuar indeksimi automatik i tarifave të akcizës me normën zyrtare të inflacionit të shpallur nga INSTAT-i për dy vitet paraardhëse, me qëllim reflektimin e rritjes së indeksit të çmimeve të konsumit të mallrave mbi nivelin e akcizës së aplikuar, si dhe parandalimin e erozionit në akciza.
Por duke qenë se dy vitet e fundit inflacioni u rrit në mënyrë jo të zakontë, një projektligj i ri vendos që indeksimi i akcizës në vlerë fikse të bëhet me inflacionin mesatar të 10 viteve të fundit duke parandaluar në këtë mënyrë një rritje tjetër të çmimeve të karburanteve me masën e inflacionit.
Kështu akciza për karburantet do të indeksohet me 1.5% dhe jo me normën reale të inflacionit të dy viteve të fundit që shkon mbi 11%.
Përndryshe, nëse nuk do të bëhet ky kufizim, niveli i akcizave nga janari 2024 duhet të rritet +11,5% dhe nëse edhe në vitet në vijim inflacioni do të rezultojë në nivele mbinormale, indeksimi do të ndikojë në rritjen e çmimeve të mallrave, të tilla, si karburantet, pijet alkoolike, birra, vera etj. Sipas Ministrisë së Financave indeksimi ligjor çdo dy vjet i tarifave të akcizës u vendos, bazuar në nivelin e inflacionit mesatar të rezultuar në 10 vitet e fundit, i cili varionte në nivelin rreth 1.7% në vit.
Qëllimi i këtij projektligji është kufizimi i nivelit të indeksimit dyvjeçar të tarifave të akcizës, si rezultat i detyrimit ligjor për indeksimin e tyre me normën zyrtare të inflacionit. Indeksimi ligjor çdo dy vjet i tarifave të akcizës u vendos, bazuar në nivelin e inflacionit mesatar të rezultuar në 10 vjetët e fundit, i cili varionte në nivelin rreth 1.7% në vit, ndryshe nivelet e akcizës për produktet e akcizueshme do të rriteshin me mesatarisht 3-3.4 %, çdo dy vjet.
Nga kjo skemë përjashtohen duhanet dhe cigaret, për të cilat, për periudhën 2022-2026 aplikohet rritje çdo vit, sipas një skedulimi të caktuar, të parashikuar në ligjin e akcizave.
Ministria e Financave sqaron se rritja e shpejtë e inflacionit në nivele “jonormale” gjatë dy-tre viteve të fundit, si një fenomen jo vetëm shqiptar, por global, që u nxit fillimisht nga pandemia Covid-19 dhe më pas nga lufta në Ukrainë, bën të nevojshëm rishikimin e skemës së rritjes. Të dyja këto ngjarje dëmtuan zinxhirët e furnizimit për disa produkte jetike, si energjia, nafta dhe ushqimet.
Kjo rritje e inflacionit, me një normë mesatare vjetore prej 7.4% në fund të vitit 2022 dhe 5.2% për periudhën janar-gusht 2023 bën të domosdoshëm kufizimin e rritjes së tarifave të akcizave për shkak të inflacionit dhe propozimin e këtij projektligji, me qëllim kufizimin e indeksimit të tarifave të akcizës brenda limiteve të një norme inflacioni të akumuluar dyvjeçare që nuk kalon 1.5%.
Gjithashtu, projektligji synon të rregullojë problematikën e hasur në zbatim nga administrata doganore, e cila duhet të aplikojë indeksimin e normave të akcizave nga 1 janari në çdo dy vjet, si rezultat i mosnjohjes së normës së inflacionit për vitin paraardhës nga data 1 janar e vitit pasardhës.
Për këtë qëllim, propozohet që për efekt të indeksimit llogaritja të përfshijë nivelin e inflacionit të vitit të dytë paraardhës dhe 9-mujorit të vitit paraardhës.
Efekti i parashikuar në buxhetin e shtetit pritet të jetë rreth 1.5 mld lekë në total, i ndarë në: 0.5 mld të ardhura nga indeksimi me 1.5% çdo dy vjet i akcizës; 0.8 mld nga kalendari i miratuar për akcizën e duhanit dhe nënprodukteve të tij; dhe 0.2 mld nga masat kufizuese në lidhje me përjashtimet nga akciza./Monitor/ S.M
