Domosdoshmëria e pelegrinazheve shpirtërore: nga Kisha e Laçit e Ardenica, te Mali i Tomorrit
Nga Leonard Veizi
Në ditë të nxehta me ekuilibër të brishtë, ku bota përfshihet herë nga zjarre të ndezura “pa dashje” e herë nga bomba të hedhura mbi koka njerëzish, këtë herë me siguri “me dashje”, një pelegrinazh shpirtëror mbetet një domosdoshmëri.
Jetojmë një kohë e cila gjithnjë e më shumë po përfshihet nga dinamika e përditshmërisë dhe materializmit, nevoja për përvojat shpirtërore dhe rigjenerimin e brendshëm bëhet gjithnjë e më e domosdoshme. Përballë sfidave të përditshme dhe lodhjes emocionale, njerëzit shpesh kërkojnë një strehë të brendshme, një vend ku mund të rifitojnë balancën dhe kuptimin e jetës. Në Shqipëri, dy nga destinacionet më të njohura të pelegrinazhit shpirtëror janë Kisha e Laçit dhe Mali i Tomorrit. Këto vende nuk janë vetëm pika turistike apo qendra fetare, por edhe vende ku besimi, tradita dhe mistika ndërthuren në një mënyrë të thellë dhe të ndjeshme.
Kisha e Shën Kollit në Laç është një nga vendet më të vizituara për pelegrinazhe në Shqipëri, veçanërisht gjatë muajit Qershor. Pelegrinët shkojnë për të kërkuar bekime dhe shërim.
Teqeja e Baba Tomorrit, në malin e Tomorrit, merr një peshë të veçantë jo vetëm për bektashinjtë që zhvillojnë një pelegrinazh të rëndësishëm në Gusht, ku mblidhen për t’i kushtuar nderime këtij mali të shenjtë.
Nga ana tjetër edhe Manastiri ortodoks i Ardenicës është i njohur për pelegrinazhe të besimtarëve që kërkojnë bekime dhe qetësi shpirtërore.
Kisha e Laçit, një vend i shenjtë për të gjithë
Kisha e Laçit, e njohur ndryshe si Kisha e Shën Antonit, është një prej vendeve më të frekuentuara të pelegrinazhit në Shqipëri. E vendosur në një kodër të lartë mbi qytetin e Laçit, kjo kishë përbën një qendër të rëndësishme shpirtërore për shumë besimtarë, jo vetëm katolikë, por edhe të besimeve të tjera. Çdo vit, me mijëra njerëz ngjiten në këtë vend të shenjtë, në kërkim të bekimeve, shërimit dhe qetësisë shpirtërore. Pelegrinët, të udhëhequr nga dëshira për një lidhje më të afërt me Zotin dhe shpirtin e tyre, sjellin me vete jo vetëm lutjet dhe shpresat, por edhe ofertat dhe sakrificat e tyre, duke kërkuar bekimin e Shën Antonit.
Kisha e Laçit simbolizon për shumëkënd një vend ku shpirti mund të pastrohet dhe ku mund të rigjenerohet fuqia e besimit. Shumë njerëz kanë dëshmuar për mrekulli dhe shërime të jashtëzakonshme që kanë ndodhur në këtë vend, duke e bërë Kishën e Laçit një vend të veçantë në ndërgjegjen shpirtërore të shqiptarëve. Kjo kishë përfaqëson një pikë ku takohen qielli dhe toka, besimi dhe realiteti.
Mali i Tomorrit, shenjtëria e natyrës dhe besimit
Jemi pikërisht në gusht. Malet ngrihen mbi horizontin e djegur nga dielli, dhe në Tomorr, ku mistika përthyhet me realitetin, nis pelegrinazhi i përvitshëm. Është një udhëtim që bart në vete peshën e një tradite të lashtë. Në rrugën e mbushur me pelegrinë, ndjehet atmosfera e përgatitjeve të një riti shekullor. Burrat dhe gratë, të veshur në të bardha, ngjajnë me hije të qeta që kërkojnë të prekin qiellin, ndërsa ngjiten lart. Dielli i gushtit, i pamëshirshëm, zbraz mbi ta rreze të nxehta, sikur të jetë një provë e fundit për të përkushtuarit që duan të arrijnë majën e shenjtë.
Nga ana tjetër, Mali i Tomorrit, i njohur si “mali i shenjtë”, është një vend me rëndësi të madhe për besimtarët bektashinj dhe jo vetëm. Për shumë shekuj, ky mal është konsideruar si një shenjtërore natyrore, ku perëndia dhe natyra bashkohen në një harmoni të plotë. Pelegrinazhi në Malin e Tomorrit është një përvojë që kërkon përkushtim të thellë shpirtëror, pasi ngjitja në këtë mal kërkon jo vetëm fuqi fizike, por edhe një përgatitje shpirtërore.
Mali i Tomorrit nuk është vetëm një destinacion për besimtarët bektashinj gjatë festës së Sulltan Novruzit, por edhe për çdo individ që kërkon një lidhje më të thellë me natyrën dhe shpirtin. Pelegrinazhi në këtë mal është një akt që simbolizon ngjitjen e shpirtit drejt lartësive, një mënyrë për të përjetuar praninë e shenjtërisë në çdo hap të rrugëtimit.
Pelegrinazhi në Ardenicën e shenjtëruar
Manastiri i Ardenicës është një nga monumentet më të rëndësishme fetare dhe kulturore në Shqipëri, dhe një destinacion i njohur për pelegrinët. I ndodhur në një kodër mbi fshatin Ardenicë në afërsi të Fierit, manastiri është i njohur për historinë dhe arkitekturën e tij unike, që daton nga shekulli i 13-të.
Manastiri u ndërtua në vitin 1282 nga perandori bizantin Andronik II Paleologu, dhe është dedikuar Shën Mërisë (Theotokos). Një nga ngjarjet më të rëndësishme që lidhet me këtë manastir është fakti se në vitin 1451 këtu është martuar Skënderbeu, heroi kombëtar i Shqipërisë.
Manastiri i Ardenicës është një kompleks që përfshin disa ndërtesa të rëndësishme, përfshirë kishën kryesore të Shën Mërisë, kisha të vogla dhe objekte të tjera ndihmëse. Arkitektura e manastirit është një përzierje stilesh bizantine, me mure të larta prej guri dhe afreske të mrekullueshme që datojnë nga shekujt e XVIII dhe XIX. Këto afreske janë vepër e mjeshtrave ikonografë, vëllezërve Zografi, që janë të njohur për punimet e tyre në manastiret ortodokse.
Pelegrinazhi në manastirin e Ardenicës është një traditë e rëndësishme për komunitetin ortodoks dhe për besimtarët e tjerë që kërkojnë një vend të shenjtë për lutje dhe reflektim. Pelegrinët vijnë për të marrë bekimin e shenjtë të manastirit, për t’u lutur në kishën kryesore dhe për të përjetuar paqen dhe qetësinë që ofron ky vend i lashtë. Gjatë festave fetare, sidomos në ditën e Shën Mërisë (15 gusht), manastiri bëhet një destinacion i njohur për pelegrinët që marrin pjesë në ceremonitë fetare dhe aktivitetet e tjera kulturore që organizohen atje.
Përveç aspektit fetar, vizita në manastirin e Ardenicës ofron edhe një mundësi për të eksploruar historinë e pasur të rajonit, si dhe për të shijuar peizazhin e bukur natyror që e rrethon këtë vend të shenjtë.
Epilogu
Në ditë të nxehta ku shpesh na mbyt zhurma dhe përshpejtimi i jetës, pelegrinazhet shpirtërore ofrojnë një mundësi të rrallë për reflektim, rigjenerim dhe një rikthim në thelbin tonë shpirtëror. Këto vende të shenjta na kujtojnë se përtej materializmit dhe përditshmërisë ekziston një dimension më i thellë, i cili kërkon kohë, përkushtim dhe një zemër të hapur për t’u përjetuar. Pelegrinazhet nuk janë thjesht udhëtime fizike, ato janë udhëtime drejt vetvetes, drejt besimit dhe drejt një kuptimi më të thellë të ekzistencës sonë.
