Athina vendos kushte të qarta për mbështetjen ndaj Tiranës zyrtare në rrugën drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian. Respektimi i të drejtave të pakicës greke, zgjidhja e çështjeve të pronësisë dhe përmbushja e reformave të vonuara mbeten kërkesa kryesore.
Marrëdhëniet mes dy vendeve vijojnë të jenë të tensionuara, sidomos pas arrestimit të Fredi Belerit ish-kryebashkiak i zgjedhur i Himarës, tashmë Eurodeputet, si pjesë e partisë së drejtuar nga kryeministri Mitsotakis.
Greqia ka rikonfirmuar se mbështetja e saj për përpjekjet e Shqipërisë për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian do të jetë e kushtëzuar prej tyre.
Kryeministri grek, Kyriakos Mitsotakis, ka bërë thirrje që Shqipëria të përmbushë detyrimet e kahershme në lidhje me të drejtat e pakicës greke në vend, duke përfshirë çështjet e pronësisë dhe të vetëvendosjes. Në një deklaratë të fundit, Mitsotakis theksoi se marrëdhëniet dypalëshe duhet të bazohen në respekt të ndërsjellë dhe përmbushje të angazhimeve ndërkombëtare.
Marrëdhëniet mes dy vendeve kanë pësuar një përkeqësim të ndjeshëm pas arrestimit të Fredi Belerit, kryebashkiak i zgjedhur i Himarës. Ai u akuzua për blerje votash gjatë zgjedhjeve lokale dhe u burgos, duke shkaktuar reagime të ashpra nga Athina, e cila e cilësoi ngjarjen si një shkelje e të drejtave të pakicës greke.
Edhe pse Beleri u lirua këtë vit pas marrjes së një vendi në Parlamentin Evropian si përfaqësues i partisë Demokracia e Re, kjo çështje vijon të ndikojë negativisht në dialogun mes dy vendeve. Gjatë një ceremonie për nënshkrimin e një kontrate për ndërtimin e një rruge që lidh qytetin grek të Janinës me pikën kufitare të Kakavijës, Mitsotakis theksoi rëndësinë e infrastrukturës si një simbol i miqësisë dhe bashkëpunimit mes Greqisë dhe Shqipërisë.
Megjithatë, ai shtoi se kjo “urë miqësie” varet nga respektimi i të drejtave të pakicës greke dhe përmbushja e angazhimeve që Shqipëria ka marrë në kuadër të procesit të integrimit. Një “pikë shtesë” është “e drejta e vetëvendosjes”, ku kryeministri grek ndonëse e ka artikuluar, nuk specifikon se çfarë nënkupton “vetevendosja nga pakica greke”.
Greqia fillimisht u bë pengesë edhe për hapjen e negociatave, por një vendim i vendeve të BE-së hoqi të drejtën e vetos të një shteti anëtar i BE-së. Edhe pse Greqia artikulon se është “promotore e integrimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor”, të paktën me tre nga shtetet aderuese ka probleme në marrëdhënie politike.
Shqipërinë e kushtëzon nën pretendimin se ka shkelur të drejtat e minoritetit grek, ndërsa Maqedoninë e Veriut e kushtëzon për çështjen e emrit të shtetit, duke u bërë pengesë për këtë shtet për tu bërë anëtar i NATO-s. Gjithashtu Greqia është një nga vendet e BE-së e cila nuk njoh Kosovën. Pavarësisht qëndrimeve të saj në dukje mbështetëse për integrimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor në çdo rast ku është kërkuar vota e tyre ka ngritur barriera.
Kushtet e Greqisë për integrimin e Shqipërisë
Duke folur për marrëdhëniet dypalëshe, kryeministri grek deklaroi: “Ekziston një rrugë e vazhdueshme e kushteve drejt Bashkimit Evropian, ku ne jemi në thelb rregullatorët e shpejtësisë me të cilën Shqipëria do të ecë drejt Evropës. Përmbushja e detyrimeve që lidhen me të drejtat pronësore dhe vetëvendosjen është thelbësore.”
Athina kërkon që Shqipëria të ndërmarrë hapa konkretë në adresimin e çështjeve të vjetra, përfshirë garantimin e të drejtave pronësore të pakicës greke dhe respektimin e lirive të tyre kulturore e politike. Greqia mbetet e vendosur që të mos mbështesë plotësisht integrimin e Shqipërisë në BE pa parë përparim të dukshëm në këto fusha.
Procesi i anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian ka qenë i gjatë dhe plot sfida. Shqipëria aplikoi për anëtarësim në vitin 2009 dhe hapi kapitullin e parë të negociatave vetëm në tetor të këtij viti, pas 15 vitesh pritjeje. Përveç reformave të ngadalta, procesi është penguar edhe nga mungesa e vullnetit politik në disa shtete anëtare të BE-së për të pranuar zgjerimin e mëtejshëm të bllokut.
Shqipëria është një nga gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor, përkrah Serbisë, Kosovës, Bosnjës, Maqedonisë së Veriut dhe Malit të Zi, që pretendojnë anëtarësimin në BE. Por procesi për secilin vend ka hasur në vonesa për shkak të sfidave të brendshme politike dhe ekonomike, si dhe tensioneve rajonale.
Roli i Greqisë në integrimin e Ballkanit Perëndimor
Greqia, si anëtare e Bashkimit Evropian dhe një nga vendet më të rëndësishme të rajonit, ka një rol të veçantë në procesin e integrimit të Ballkanit Perëndimor. Ministri i Jashtëm grek, George Gerapetritis, së fundmi shprehu mbështetje për përpjekjet e Serbisë për t’u anëtarësuar në BE, duke e cilësuar integrimin e rajonit si një domosdoshmëri gjeopolitike.
Megjithatë, kur bëhet fjalë për Shqipërinë, Athina vijon të theksojë se procesi i integrimit nuk është vetëm teknik, por edhe politik, duke përfshirë zgjidhjen e çështjeve të trashëguara nga e kaluara.
Për Mitsotakis, integrimi i Shqipërisë në BE është i lidhur ngushtë me përmbushjen e detyrimeve ndaj pakicës greke, të cilat Athina i sheh si një provë e respektimit të vlerave evropiane.
Përfundimisht, Greqia ka bërë të qartë se mbështetja e saj për Shqipërinë do të vijë vetëm nëse Tirana demonstron përkushtim të plotë ndaj reformave dhe respektimit të të drejtave të pakicave. Kjo strategji duket se do të përcaktojë ritmin e përparimit të Shqipërisë në procesin e anëtarësimit në Bashkimin Evropian.
