23 dhjetor 2013 ndahet nga jeta Mikhail Kalashnikov
Nga Leonard Veizi
Edhe sot e kësaj dite nuk dihet mirë se si avancoi modeli i pushkës automatike AK-47. Por ajo prej vitesh tanimë ka marrë qytetarinë me emrin aq të përfolur “Kallashnikov”. Ky model ka fituar famë botërore si një nga armët më të njohura dhe më të përdorura në histori. Dhe specialistët mendojnë se është arma më efektive në botë. Ndërkohë që u cilësua e thjeshtë dhe e lirë për t’u prodhuar, si dhe e besueshme për t’u mirëmbajtur në terren.
Por a u projektua kjo armë vdekjeprurëse nga inxhinieri sovjetik Mikhail Kalashnikov? Pikëpyetjet janë të shumta…
…Dizajni dhe funksionaliteti i AK – 47 ka ngjashmëri të dukshme me StG-44, një armë automatike gjermane të Luftës së Dytë Botërore, e cila shpesh konsiderohet si pararendëse e armëve moderne automatike.
StG 44 – që është shkurtim i “Sturmgewehr 44”, apo “pushkë sulmi 44” – është një pushkë sulmi gjermane e zhvilluar gjatë Luftës së Dytë Botërore nga Hugo Schmeisser dhe u përdor për herë të parë në Frontin Lindor në vitin 1944 nga trupat e Vermahtit.
Disa ekspertë theksojnë ngjashmërinë e StG-44 dhe AK-47, dhe përmendin gjithashtu faktin se Schmeisser – së bashku me një grup inxhinierësh gjermanë – u detyrua të punonte në Bashkimin Sovjetik pas Luftës së Dytë Botërore.
Gjermanët
STG 44 – Sturmgewehr 44, – e konsideruar si arma e parë automatike e vërtetë, kombinonte një selektor zjarri që lejonte përdoruesin të zgjedhë midis zjarrit të plotë dhe atij të pjesshëm, një tipar që ndikoi ndjeshëm në zhvillimin e AK-47. StG-44 ishte revolucionare për kohën e saj dhe u përdor gjerësisht nga forcat gjermane në fazat e fundit të Luftës së Dytë Botërore. Pasi Sovjetikët kapën armët dhe planet e saj, ata morën elementet kyçe të dizajnit dhe i adaptuan ato në zhvillimin e AK-47.
Më 3 prill 1945, trupat amerikane filluan të pushtojnë qytetin gjerman Suhl. Prodhimi i armëve ishte plotësisht i ndaluar gjatë kësaj kohe. Hugo Schmeisser dhe vëllai i tij Hans u morën në pyetje për javë të tëra nga ekipet e ekspertëve të armëve të shërbimeve sekrete amerikane dhe britanike. Në fund të qershorit 1945, trupat amerikane evakuuan Suhl-in dhe gjithë rajonin e Turinginës. Një muaj më vonë, Ushtria e Kuqe mori kontrollin mbi këtë zonë, duke filluar një projekt të punimeve civile për të prodhuar armë për Bashkimin Sovjetik. Deri në gusht 1945, Ushtria e Kuqe kishte krijuar 50 StG 44 nga pjesët ekzistuese të montimit dhe kishte filluar inspektimin e dizajnit të tyre. 10.785 fletë me dizajnë teknike u konfiskuan nga sovjetikët si pjesë e kërkimit të tyre. Në tetor 1945, Schmeisser u detyrua të punonte për Ushtrinë e Kuqe dhe u udhëzua të vazhdonte zhvillimin e armëve të reja.
Sovjetikët
Pas Luftës së Dytë Botërore, Bashkimi Sovjetik kërkonte të zhvillonte një armë që do të mund të përdorej gjerësisht nga forcat e tij ushtarake, duke kombinuar fuqinë zjarrit të një pushke me lehtësinë e përdorimit të një arme automatike. Në këtë kontekst, inxhinierët sovjetikë u ndikuan nga armët ekzistuese, dhe StG-44, e zhvilluar nga Gjermania naziste, shërbeu si një burim frymëzimi.
Por zhvilluar në një fshehtësisë së jashtëzakonshme staliniste, ndoshta e vërteta e projektimit AK 47 nuk do te merret vesh kurrë. Shumë njerëz mund të kenë pasur inpute kritike në dizajnin e armës, por ajo tanimë mban emrin Kallashnikov me të cilën do të njihet gjithmonë.
Kallashnikovi
Po a ishte Kallashnikov një “monument” i Rusisë sovjetike? Nëse e ka projektuar tërësish vet armën e re padyshim. Por kjo vihet në pikëpyetje?
Sipas disa mediave të besueshme vetë Mikhail Kallashnikov ka deklaruar se ideja e tij u mbështet mbi “M1 Garand” që ishte një prodhim amerikan dhe që ndikoi në hartimin e AK-47.
Kalashnikov mbante gradën e gjeneral lejtnantit por ishte dhe inxhinier ushtarak. Në vitet e fundit të jetës shprehu keqardhje dhe dhimbje për shpërndarjen e pakontrolluar të armëve, ai u mburr me shpikjet e tij dhe reputacionin e tyre ndërkombëtar, duke theksuar se Kallashnikovi i tij është një “armë mbrojtëse” dhe “jo sulmuese”.
Arma pati probleme me prototipet e hershme, por në vitin 1947 u përfundua modelin “Avtomat Kalashnikova 1947”, emri u shkurtua shpejt në “AK-47”. Pushka e re u miratua nga ushtria sovjetike në vitin 1949 dhe Mikhail Kalashnikov u nderua me Çmimin Stalin të Klasit të Parë.
Më 23 dhjetor 2013, pas një sëmundje të gjatë, Kalashnikov vdiq në moshën 94 vjeçare. Në janarin e vitit 2014 u botua një letër e tij e shkruar 6 muaj para vdekjes nga drejtuesi i kishës ortodokse ruse, Patriarku Kiril, dhe e përditshmja “Izvestia”. Në atë letër ai deklaroi se po “vuante shpirtërisht” në lidhje me atë nëse ishte përgjegjës për vdekjet e shkaktuara nga armët që krijoi. “Unë vazhdoj të bëj të njëjtën pyetje pa përgjigje, nëse pushka ime u ka marrë jetën shumë njerëzve. A mundet që unë… një i krishterë dhe një besimtar ortodoks, të fajësohem për vdekjet e tyre?”.
Dy armët
AK-47 dhe STG-44 ndajnë disa ngjashmëri strukturore dhe operacionale. Të dyja janë të njohura për mekanizmin e tyre të thjeshtë dhe të qëndrueshëm të gazit, i cili siguron një performancë të besueshme në kushte të vështira. Gjithashtu, të dyja armët janë të pajisura me magazina me kapacitet të lartë, duke lejuar që ushtarët të mbajnë zjarre të gjata pa nevojë për të rimbushur.
Megjithatë, AK-47, ndonëse i ngjan STG-44 në shumë aspekte, u zhvillua për të përmbushur kërkesat specifike të forcave sovjetike. AK-47 është më kompakte, më e lehtë për t’u përdorur dhe prodhuar, dhe ka një reputacion të lartë për qëndrueshmëri dhe besueshmëri në mjedise të ndryshme. Kalashnikovi dhe ekipi i tij bënë përmirësime të rëndësishme në dizajnin e STG-44 për të prodhuar një armë që ishte e përshtatshme për strategjinë ushtarake sovjetike dhe terrenet e vështira ku ajo do të përdorej.
Konkluzioni
Specialistë të shumtë janë të mendimit se ndikimi i STG-44 mbi AK-47 është i padiskutueshëm, dhe studimi i të dyjave tregon se si teknologjia e armëve evoluon dhe adaptohet në bazë të nevojave të ndryshme ushtarake. AK-47, duke u mbështetur mbi bazën e fortë të vendosur nga STG-44, ka tejkaluar paraardhësen e saj në përdorim dhe në famë, duke u bërë arma simbol e revolucionit dhe konfliktit në të gjithë botën. Kjo tregon se si zhvillimet teknologjike të një epoke mund të ndikojnë dhe të formësojnë armatimin e gjeneratave të ardhshme.
Në vitin 1949, AK-47 u bë arma standarde e trupave sovjetike të këmbësorisë. Statistikat thonë se deri në vitin 2009, ishin prodhuar përafërsisht mbi 72 milionë kallashnikovë, në nivel global. Por shifra e dytë thotë se kontingjenti i armës AK-47 i ka kapur 100 milion fabrikimet.
