Nga Leonard Veizi
Brenda një jave, 200 metra poshtë apartamentit ku jetoj në Tiranë, – diku pranë asaj që njihet si “Komuna e Parisit”, – dhe 200 metra sipër po të njëjtit apartament, kanë rënë zjarre problematikë, që vetëm falë ndërhyrjes së zjarrfikëseve, – por dhe fatit duhet me thënë – u neutralizuan pa viktima. Por mundësia për viktima ka qenë e madhe, sidomos në rastin e dytë ku shumë banorë mbetën të izoluar, pasi ishte natë dhe energjia elektrike u ndërpre.
Kjo do të thotë se zjarri është afruar më pranë. Sepse një shkëndijë elektrike duhet për ta shkaktuar. Një nga ato prizat ku ne fusim me shumicë spinat e televizorëve, të kompjuterëve e sidomos të celularëve. Dhe mbingarkesa dihet që sjell të papritura.
Në edicionet informative informohemi po aq shpesh për zjarre të rënë nëpër banesa apo institucione gjithfarësh. Dhe jo të gjitha kanë një fund aq pozitiv pa pasoja. Sepse ndodh rëndom që një zjarr dhe sidomos tymi i shkaktuar nga djegiet të krijojnë ambiente mbytëse dhe njërëz që humbin jetën nga asfiksia.
Shkurt, rënia e zjarrit jo vetëm nëpër pyje, por sidomos në qendra të urbanizuara shkaktojnë probleme të mëdha. Nuk e kam fjalën për vlerat materiale, se ato shkojnë e vijnë, por për jetët njerëzor, të cilat ikin e nuk kthehen më.-
Qytetet moderne janë ndërtuar mbi parime sigurie që i vendosin shkallët e emergjencës në qendër të planeve të evakuimit.
Pse?
Sepse në rast zjarri, tërmeti apo ndonjë emergjencë tjetër, ashensorët nuk mund të përdoren dhe ato shkallë bëhen rruga e vetme për t’i shpëtuar rrezikut.
Në Tiranë shkallët e emergjencës mungojnë. Ato i janë bashkangjitur vetëm disa hoteleve luksoze dhe vetëm kaq. Por pjesa tjetër e banesave, qoftë ato 4-5 kate të ndërtuara përgjithësisht para viteve ’90, qoftë ndërtimet e reja 9 katëshe e më tej se kaq, nuk e kanë në konstrukt një element të tillë kaq të rëndësishëm.
Po jetojmë në një botë ku ndërtimet ngrihen gjithnjë e më lart dhe qytetet shtrihen drejt qiellit, siguria e njerëzve që jetojnë dhe punojnë në këto hapësira është një prioritet i pamohueshëm. Një nga elementët më të rëndësishëm të sigurisë në ndërtesa janë “shkallët e emergjencës”. Ato nuk janë thjesht një pjesë arkitekturore, por një domosdoshmëri që mund të ndryshojë rrjedhën e ngjarjeve në momentet më kritike.
Në çdo ndërtesë, shkallët e emergjencës janë një detaj i vogël që zakonisht kalon pa u vënë re, por rëndësia e tyre bëhet jetike në momentet më kritike. Ato janë një garanci e sigurisë, një shteg shpëtimi dhe shpesh, një vijë ndarëse mes jetës dhe vdekjes.
Historitë e fatkeqësive na tregojnë me qartësi se mungesa ose neglizhimi i shkallëve të emergjencës ka qenë shpesh fatale. Në situata emergjente, paniku mund të jetë një armik i padukshëm. Gjithkund nëpër manuale bëhet e qartë se shkallët e emergjencës janë të dizajnuara për të lehtësuar lëvizjen e njerëzve në mënyrë të organizuar dhe të sigurt, duke reduktuar mundësinë e ngatërresave dhe aksidenteve.
Pothuajse të gjitha vendet në botë kanë rregullore strikte që kërkojnë që çdo ndërtesë mbi një lartësi të caktuar të ketë shkallë emergjence. Kjo nuk është thjesht një kërkesë ligjore, por një detyrim moral ndaj sigurisë së njerëzve.
Por si mund të kuptojmë më thellë domosdoshmërinë e tyre?
Një shkallë emergjence e ndërtuar sipas standardeve nuk është thjesht një seri hapash për të dalë nga një ndërtesë. Ajo është projektuar për të përballuar kushte ekstreme: tym, nxehtësi dhe mbingarkesë nga turma. Materialet, hapësira dhe orientimi i saj duhet të jenë të menduara me kujdes, duke siguruar që secili të mund të dalë në mënyrë të sigurt.
Çdo pronar ndërtese, arkitekt dhe institucion ka përgjegjësinë për të garantuar që shkallët e emergjencës jo vetëm të jenë të pranishme, por edhe funksionale. Ato duhet të jenë të hapura, të mirëmbajtura dhe lehtësisht të arritshme. Çdo pengesë, si bllokimi i tyre me sende apo mungesa e sinjalistikës, mund të bëhet shkak për tragjedi.
Ndërsa shumë individë e shohin sigurinë si diçka që u takon institucioneve, përgjegjësia është kolektive. A jemi të vetëdijshëm për vendndodhjen e shkallëve të emergjencës në vendet ku punojmë, jetojmë apo frekuentojmë? A marrim kohën për të lexuar planin e evakuimit në hotele, qendra tregtare apo teatro?
Në botë, kemi parë katastrofa si ato të kullave binjake më 11 shtator, ku shpëtimi i shumë jetëve erdhi pikërisht nga aksesueshmëria e shkallëve të emergjencës. Në raste të tjera, mungesa e tyre ose projektimi i gabuar ka shkaktuar pasoja të rënda, duke u bërë një mësim për rregullatorët dhe inxhinierët.
Teknologjia po ndihmon në revolucionarizimin e sigurisë. Disa shkallë emergjence tashmë janë të pajisura me ndriçim të drejtuar, sisteme ventilimi kundër tymit dhe sinjalizime elektronike për t’u udhëhequr më mirë gjatë evakuimeve. Por përmirësimet nuk vlejnë nëse nuk shoqërohen me trajnime dhe ndërgjegjësim të vazhdueshëm.
Shkallët e emergjencës nuk janë luks, janë domosdoshmëri. Ato janë dëshmi e humanizmit dhe përgjegjësisë kolektive, një përpjekje për të mbrojtur atë që është më e shtrenjtë: jetën njerëzore. Çdo hap që hedhim mbi to gjatë një emergjence na kujton se siguria është gjithmonë një prioritet i përbashkët, që kërkon kujdes, ndërgjegjësim dhe përkushtim. Ato nuk janë thjesht një shpenzim për ndërtuesit.
Ato janë një investim në jetën e njerëzve. Çdo ndërtesë pa shkallë të dedikuara emergjence është një kërcënim i vazhdueshëm për banorët e saj. Në një botë ku rreziqet janë gjithnjë e më të ndryshme dhe të paparashikueshme, shkallët e emergjencës janë një mjet i thjeshtë, por i fuqishëm për të ruajtur jetën.
Tek e fundit, shkallët e emergjencës nuk janë thjesht një dalje; ato janë një simbol i shpëtimit dhe shpresës.
Në një kohë kur ndërtimet bëhen gjithnjë e më komplekse dhe të larta, shkallët e emergjencës mbeten një simbol i thjeshtë, por i fuqishëm i përgatitjes dhe kujdesit për të tjerët. Ato janë një shprehje e mençurisë që na kujton se, ndonëse ne mund të ndërtojmë drejt qiellit, siguria jonë fillon nga toka.
