Vetëm disa ditë pasi Shtetet e Bashkuara vendosën tarifa ndaj mallrave nga Kanadaja, Kina dhe Meksika, Bashkimi Evropian mund të jetë në radhë.
Duke folur më 2 shkurt, presidenti amerikan, Donald Trump, tha se BE-ja “nuk merr veturat tona, ata nuk marrin produktet e fermave tona, ata nuk marrin pothuajse asgjë dhe ne marrim gjithçka nga ta”, duke lënë të kuptohet se tarifat ndaj bllokut evropian mund të jenë të pashmangshme.
Për shumë zyrtarë në Bruksel, çështja ka të bëjë se kur do të vendosen tarifat dhe jo nëse do të vendosen. Zyrtarët e BE-së me të cilët ka biseduar Radio Evropa e Lirë mendojnë se tarifat amerikane mund të vendosen më së afërmi në mars, teksa presidenti amerikan ka vendosur prillin si afat për agjencitë amerikane që të hetojnë “praktikat e padrejta”. (Diplomatët e BE-së shumë rrallë flasin publikisht për këto çështje dhe preferojnë t’i informojnë gazetarët në prapaskenë).
Deri atëherë, diplomatët e BE-së do të punojnë pa pushim, teksa shumë nga ta besojnë se mund të arrihet një marrëveshje. Taktikat e tyre janë të thjeshta: Qëndroni të qetë dhe përqendrohuni në veprimet e SHBA-së, në vend të deklaratave.
“Le ta shohim se si do të reagojë tregu”, tha për Radion Evropa e Lirë një diplomat i BE-së, duke shpresuar që qëndrimi i BE-së – se një luftë tregtare transatlantike do të dëmtonte shumë të dyja palët – do të vërehet në Wall Street, Shtëpi të Bardhë dhe Kongres.
Ose, siç tha shefja e politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas, më 3 shkurt: “Ajo që po qesh në këtë rast është Kina”.
Ka shumë gjëra që rrezikohen në këtë çështje. Tregtia dhe investimet mes BE-së dhe SHBA-së përbëjnë 42 për qind të Bruto Prodhimit të Brendshëm global. Vitin e kaluar, dërgesat dypalëshe tregtare arritën në vlerë prej 1.6 trilion eurosh, dhe Brukseli e Uashingtoni kanë më shumë se 5 trilionë euro të investuara në ekonomitë e tyre përkatëse.
Zyrtarët e BE-së dhe diplomatët po shpresojnë që të mbrojnë qëndrimin e tyre kur zyrtarët amerikanë të shkojnë në Evropë javën e ardhshme. Sekretari i ri amerikan i Mbrojtjes, Pete Hegseth, pritet që të marrë pjesë në takimin e ministrave të Mbrojtjes të NATO-s më 13 shkurt në Bruksel. Disa ditë më vonë, nënpresidenti amerikan, J.D. Vance dhe sekretari i Shtetit, Marco Rubio, pritet të marrin pjesë në Konferencën e Sigurisë në Munih, që mbledh udhëheqësit e botës, zyrtarët e mbrojtjes dhe ata të politikës së jashtme.
Një kartë që BE-ja ka në duar është që të vazhdojë të blejë më shumë gaz të lëngshëm natyror të SHBA-së. Me Trumpin që po lejon shpime shtesë për naftën dhe me shpresën që të eksportojë më shumë gaz të lëngshëm natyror dhe me evropianët që duan të heqin dorë nga importet e gazit rus, zyrtarët e BE-së shpresojnë se kjo do të shihet si një skenar ku të dyja palët janë fituese.
Një mënyrë tjetër do të ishte që të bliheshin më shumë armë amerikane. Administrata e re e presidentit amerikan, Donald Trump, po iu bën thirrje udhëheqësve evropianë që të rrisin shpenzimet e mbrojtjes dhe Brukseli synon që të shpenzojë më shumë para për armët, prandaj “blerjet amerikane” mund të jenë pjesë e zgjidhjes.
Lejimi i kompanive të mëdha amerikane të teknologjisë si X dhe Meta, që drejton Facebook-un, që t’iu shpëtojnë gjobave potencialisht të majme të BE-së, me të cilat përballen për gjoja shkeljen e rregulloreve të bllokut për përmbajtjen në internet, është një taktikë tjetër që BE-ja mund ta përdorë.
Por, ende ka pengesa të mëdha. BE-ja për një kohë të gjatë ka eksportuar më shumë mallra në SHBA sesa ka importuar përtej Atlantikut. Më 2023, deficiti tregtar ishte 155 miliardë euro, që nuk mund të ulet thjesht duke blerë më shumë gaz të lëngshëm natyror dhe më shumë tanke.
Çka po i ndalon shtetet anëtare të NATO-s të rrisin buxhetet për mbrojtje?
Pastaj është edhe çështja e unitetit evropian. Tregtia trajtohet në nivel të BE-së, që nënkupton se Brukseli arrin marrëveshje e jo shtetet në mënyrë individuale. Por, disa shtete anëtare janë më të orientuara nga eksporti dhe deri në një masë më të cenueshme se të tjerët – këtu mund të përmendet Gjermania me veturat e saj luksoze.
Nëse vendosen tarifa, BE-ja do të përgjigjet, por jo në mënyrë proporcionale, tha një diplomat i BE-së për Radion Evropa e Lirë. Që nga viti i kaluar, Komisioni Evropian ka punuar në gjetjen e shënjestrave potenciale.
Edhe në të kaluarën ka pasur mosmarrëveshje tregtare transatlantike. Gjatë mandatit të parë presidencial të Trumpit, SHBA-ja vendosi tarifa ndaj çelikut dhe aluminit dhe Brukseli u përgjigj me tarifa ndaj mallrave klasike amerikane, sikurse ndaj Harley Davidson dhe uiskit.
Megjithatë, realiteti është se Evropa ka nevojë për Amerikën më shumë për sigurinë dhe për eksportet sesa Amerika ka nevojë për Evropën. Udhëheqësit evropianë e dinë këtë dhe këtë e di edhe Trumpi./REL/kb
