Ismail Kadare, gjeniu i letrave shqiptare që i tregoi botës Shqipërinë i është dhënë dje lamtumira e fundit në TOB nga miqtë, politikanët, lexues ndërsa në banesën e fundit është përcjellë vetëm nga familjarët e tij, duke respektuar amanetin e Kadaresë. Kryeministri Edi Rama ishte organizatori i ceremonisë funebre dhe mbajti edhe fjalën e rastit.
Dje ju dha lamtumira e fundit shkrimtarit të madh Ismail Kadare. Me imazhin e Nënë Tereza, në Teatrin e Operas dhe Baletit, njeriut të madh të letrave që i tregoi botës se kush është Shqipëria ju bënë homazhet e fundit. Në sfond interpretohen poezitë e tij ikonike që do të jenë të pavdekshme. Mes shumë figurave ishte presidenti Bajram Begaj, kryeministri Edi Rama, ministra dhe deputetë, përfaqësues të opozitës, por dhe shumë personazhe të tjera të artit dhe kulturës. Në ceremoninë lamtumirës në Tiranë morën pjesë Presidentja Vjosa Osmani, kryeministri Albin Kurti dhe kreu i Kuvendit të Kosovës Glauk Konjufca. Atje do të shkojnë edhe disa ministra e deputetë. Kryeministri Edi Rama tha në fjalimin e lamtumirës të shkrimtarit të madh Ismail Kadare, amanetet e fundit të gjeniut të letrave. Kryeministri tregoi se është marrë vet me gjithë ceremoninë funebre të të madhit Kadare. “I dashur Ismail, nuk ta tregoj dot sa do të doja të ta tregoja ç’më panë sytë e ç’më tha mendja duke u marrë me funeralin tënd, por së paku më duhet të të falenderoj që me këtë novelë të pashkruar, e cila është padiskutim ajo shenja që shkruajte se do të bëje para se të ikje, më dhe edhe përgjigjen që s’ta mora dot në gjallë, kur thoshe nuk shkruaj më dhe nëse të pyesja po pse jo, ma ktheje, “i kam thënë të tëra”. Nuk bindesha dot, e më dukej mëkat që pena e tij ishte shtrirë e pajetë diku në shtëpinë buzë detit. Por sot jam plotësisht i bindur se Ismail Kadareja i tha vërtetë të tëra ç’kishte për të thënë dhe s’kam asnjë dyshim që ky vend nuk do ta zhgënjejë kurrë në atë bindjen kokëfortë të tij, sepse kurrë ky vend nuk do të rreshtë së përsërituri me vete, mbase në mënyra të reja, por pa thënë asgjë të re, gjithçka Ismail Kadareja tha për të e për kë në të jetoi apo do të jetojë.”, tregoi kryeministri Edi Rama ndër rreshtat e fjalimit të tij përkujtimor para se arkivoli të përcillej për në banesën e fundit. Përplasjet e opinioneve në skenë dhe prapaskenë kishin lindur për vendvarrimin e tij, menjëherë sapo u mësua vdekja dhe ngritja e komisionit të posacëm shtetëror që do të merrej me organizimin e ceremonisë funebre të ‘shqiptarit që i takon botës’. “Propozime të pakërkuara për ta varrosur tek Vëllezërit Frashëri, tek parku përballë Rognerit, tek fusha e gjelbërt mbrapa Kryeministrisë, tek Varrezat e Dëshmorëve të Luftës Nacional – Çlirimtare, e deri tek Varrezat e Dëshmorëve në Kosovë”, tha Rama. Ai tha se Kadare i kishte lemeri tubimet ndaj përcjellja e tij e përkohshme në varrezat e Tufinës, do të bëhet me pjesëmarrjen vetëm të familjarëve. “Ne i kemi vetëm, një detyrim t’ia respektojmë ikjen duke i dhënë në kohën e vendin e duhur një banesë të fundit ku të mos ndjehet i kërcënuar as nga fqinjësia që e kishte lemeri e as nga nderimet e tubimet që i kishte llahtari. Sa për sot është kërkesë legjitime e Helenës që vendosja e përkohshme e trupit të tij në Tufinë të bëhet vetëm me pjesëmarrjen e familjarëve”, tha ai. Me kërkesë të familjarëve fjalimin e rastit e mbajti vetëm kryeministri Edi Rama, i cili ishte dhe organizatori i kësaj ceremonie. “Ismail Kadareja jetoi si dëshmitar i një fjale për të cilën mori të tëra lëvdatat e nderimet e mundshme të botës dhe të tërë smirën dhe sharjet e mundshme të vendit që e lindi. Nuk e mori çmimin Nobel, po mbeti në arkivat e proçes-verbaleve të Komitetit të Nobelit, i vetmi kandidat për të cilin ka një dosje letrash anonime nga bashkatdhetarët e tij”, tha Rama.
Vajzat e Kaderesë
Vajza e Kadaresë, Gresa Kadare, në fjalën e saj në varreza ku ishin të pranishëm vetëm familjarë të shkrimtarit, është shprehur se Kadare ishte krejt i veçantë në të gjithë gjërat. “Ishte krejt i veçantë si në gjithë gjërat e tjera. I bindej vetëm ligjeve të letërsisë. Kurrë nuk më ka mërzitur për neglizhencat e mia. E plotë e plotë të tjera, por nuk ka kursente sarkazmat për autorët që unë lexoja. Nga ana tjetër entuziazmohej sa i gjeja ndonjë rresht të goditur. Këtë filozofi e kam adoptuar dhe vetë që nga fëmijëria”, u shpreh vajza e Ismail Kadaresë. Vajza tjetër e shkrimtarit, Besiana Kadare tha se e përfytyron që Kadare ‘është ngjitur si hyj në panteonin e gjenive të botës dhe na shikon’. Më tej ajo shtoi se një nga mënyrat më të mira për t’i bërë homazh për të, është që të lexojmë të gjithë përsëri veprat e tij. “Të dashur miq faleminderit që keni ardhur sot. Jemi të gjithë shumë të prekur nga gjithë kjo dashuri, mesazhet e ngushëllimit, shumë ceremoni prekëse. Nuk do bëj ndonjë fjalim, e përfytyroj që thoshte një nga frazat e tij të preferuara ‘do na lësh rehat tani, nuk dua’. E përfytyroj është ngjitur, është si në një vorbull drite, e përfytyroj që është ngjitur si hyj në panteonin e gjenive të botës dhe na shikon. Një nga mënyrat për t’i bërë homazh është të lexojmë të gjithë përsëri veprat e tij. Faleminderit që keni ardhur sot”, tha Besiana Kadare. Të pranishëm në ceremoninë mortore ishin dhe mbesat e nipërit e Kadaresë, të cilët u panë të përlotur krah njëri-tjetrit. Një prej mbesave të tij, e përlotur recitoi një poezi, ndërsa e përshëndeti për të fundit herë, duke thënë “Lamtumirë baba, ashtu siç të kam thirrur gjithmonë!”. Pas fjalëve të lamtumirës së mbesës, nipi i Ismail Kadaresë recitoi poezi të gjyshit të tij në frëngjisht.
Presidenti Begaj
Presidenti i Republikës së Shqipërisë, i shoqëruar nga Zonja e Parë, vendosi kurorën me lule pranë arkëmortit të mbuluar me flamurin e Shqipërisë. Presidenti i Republikës i përcolli ngushëllime bashkëshortes, Helena Kadare, dhe vajzave, Gresës e Besianës, dhe më pas shënoi në librin e ngushëllimeve vlerësimet për “Nderin e Kombit”. “Shqipëria dhe shqiptarët përcjellin sot për në panteonin e përjetësisë gjeniun e tyre të letrave, Ballkani poetin e miteve të tij, Evropa dhe bota ndër përfaqësuesit më të spikatur të letërsisë moderne. Falë talentit të rrallë dhe ndërgjegjes patriotike, Ismail Kadare fitoi për së gjalli statusin e privilegjuar të emancipuesit shoqëror dhe atij identitar. Novator në stil, si dhe në gjuhë, së bashku me Nënë Terezën, ai u shndërrua në emblemën ndërkombëtare të Shqipërisë dhe shqiptarëve të kohëve moderne. Ismail Kadare do të përkujtohet gjithmonë me nderim si promovues, si askush tjetër, i krenarisë kombëtare, veçanërisht i orientimit evropian të kombit shqiptar. Lamtumirë, i madhi ynë!”, ishte mesazhi i Presidentit Begaj. Nëpërmjet një kurore me lule, Kryetari i PD Sali Berisha ka “marrë pjesë” sot paradite në homazhet e zhvilluara në TKOB në nder të gjeniut të letrave shqipe. Kurora është vendosur nga n/kryetari Luçiano Boçi dhe deputetja Albana Vokshi. N/Kryetari Luçiano Boçi në “Librin e Kujtimeve” ka shkruar disa fjalë ngushëllimi për gjeniun e letërsisë shqipe. Qeveria e Shqipërisë e shpalli datën 2 dhe 3 korrik ditë zie kombëtare, ku flamujt në institucionet shtetërore dhe publike janë ulur në gjysmështizë.
