Me sa duket në zgjedhjet amerikane nuk duhet të ketë dyshim se kush do të fitojë. Në fund të fundit, është pothuajse e sigurt që Kamala Harris do të marrë shumicën e votave. Demokratët kanë fituar votën popullore në çdo zgjedhje presidenciale të SHBA-së që nga viti 1992, me përjashtim të zgjedhjeve të vitit 2004 kur George W. Bush fitoi votën popullore dhe kolegjin elektoral. Me përjashtim të këtyre zgjedhjeve, si zgjedhjet e para të Bush në vitin 2000, ashtu edhe zgjedhja e Trump në vitin 2016 u realizuan në nivel Kolegji Zgjedhor, pavarësisht humbjes së votës popullore.
Ky është rezultat i veçantisë, ose arkaizmit për kritikët e tij të sistemit zgjedhor në SHBA, i cili bazohet jo thjesht se kush mund të marrë më shumë vota, por kush mund të arrijë numrin magjik prej 270 elektorësh, domethënë shumica absolute e 538 anëtarëve të Kolegjit Zgjedhor, një mazhorancë jo gjithmonë identike me shumicën në votën popullore. Veçse veçoritë e zgjedhjeve në SHBA nuk kufizohen vetëm në sistemin e zgjedhësve. Duke qenë se të dy partitë kanë të dhëna demografike mjaft të ndryshme për sa i përket grupeve shoqërore, pakicave, gjinive që i mbështesin, por edhe për shkak të karakteristikave dhe traditave të formuara historikisht në shtete të caktuara, ne e dimë afërsisht paraprakisht se si do të votojnë shtete të caktuara.
Për shembull, ne e dimë se Kalifornia, një shtet që përfaqëson pothuajse 10% të totalit të zgjedhësve do të votojë demokratët, ashtu si edhe Nju Jorku me 28 zgjedhës. Prandaj, Kansas, North Dakota, Wyoming, Alaska dhe Utah kanë votuar për kandidatët republikanë në çdo zgjedhje që nga viti 1972. Gjithashtu dhe nga sondazhet e dimë se ku anojnë shumica e shteteve.
Shtetet e lëkundura
Kjo do të thotë që e dimë se demokratët kanë 181 zgjedhës “të caktuar” dhe 44 të mundshëm, ndërsa republikanët kanë 125 “të sigurt”, 94 të mundshëm, dhe se të gjitha do të zbresin në 91 zgjedhës që përfshijnë shtetet që janë aktualisht jashtë kontrollin e besimit për të thënë se si do të votojnë. Ato shtete të lëkundura janë: Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Karolina e Veriut, Pensilvania dhe Wisconsin. Këto janë shtetet që të gjithë mendojnë se janë të paqarta se ku do të anojnë.
Këtyre mund të shtojmë disa shtete që mund të ndryshojnë: Virginia, Minesota, Neë Mexico, Neë Hampshire, Maine, distrikti i dytë i Nebraskës, janë shtete që aktualisht konsiderohen më demokratike, por mund të ndryshojnë. N dërsa nga ana tjetër, Teksasi, Florida dhe distrikti i dytë i Maine, që konsiderohen më të prirur për të votuar për Trump, mund të zhvendosen.
Në zgjedhjet e mëparshme, Biden fitoi shumicën e tyre: Pensilvani, Georgia, Michigan, Arizona, Wisconsin, Nevada, Virxhinia, Minesota, Nju Meksiko, Nju Hampshire, Maine. Në vend të kësaj, Trump fitoi në Teksas, Florida, rrethin e dytë të Maine dhe Karolinën e Veriut. Disa shtete të gjitha do të vendosen nga një numër i vogël votuesish pasi numri i të pavendosurve duket se po ngushtohet. Për shembull në Georgia, Minesota, Wisconsin votuesit e pavendosur janë rreth 3%.
Por cilat pika mund të jenë vendimtare?
Së pari, bashkëpunimi i dy palëve. Ndonëse Kamala Harris ka arritur të rikthejë deri diku besimin e votuesve demokratë se kanë një kandidat që mund ta luftojë betejën zgjedhore me pretendime, megjithatë mitingu i demokratëve është më i ulët. Në të gjitha shtetet e deritanishme, sondazhet tregojnë se ndërsa 85% deri në 93% e votuesve të Trump do të votojnë përsëri për të, përqindja përkatëse e votuesve të Biden që do të votojnë për Harris qëndron në 80%-90%. Prandaj, në fillim të shtatorit, sondazhet treguan një përqindje më të lartë të votuesve të Biden që thanë se do të votonin për Trump sesa votuesit e Trump që thanë se do të votonin për Harris.
Parametri i dytë kritik ka të bëjë me çështjet që do të vendosin zgjedhjet. Sondazhet tregojnë se në të gjitha shtetet e lëkundura ekonomia mbetet çështja e vetme më e rëndësishme. Kjo reflektohet edhe në përqindjet shumë të larta të atyre që thonë se kostoja e jetesës do të jetë një nga faktorët më të rëndësishëm që do të përcaktojë votën e tyre, krahas çështjeve si kostot e kujdesit shëndetësor, emigracioni, aborti, vlefshmëria e zgjedhjeve.
Përveç se rreth këtyre çështjeve ka dallime mes kandidatëve. Për shembull, ekonomia mbetet karta relativisht e fortë e Trump kryesisht sepse Biden, pavarësisht se drejtoi rimëkëmbjen pas pandemisë, është rritjen e kostos së jetesës, pikërisht çështja që aktualisht është më e larta në axhendën e votuesve. Prandaj, Harris përfiton nga qëndrimi i saj për çështje të tilla si aborti. Është karakteristike se, bazuar në një sondazh të Qendrës Kërkimore Peë, Trump është përpara Harris për çështje si ekonomia, politika e emigracionit, ndërsa Harris fiton për çështjet e abortit, konsiderohet se ofron një model të mire.
Trump kryeson votuesit e bardhë (56%-42%), ndërsa Harris po fiton jo vetëm votuesit me ngjyrë (84%-13%) dhe votuesit aziatikë (61%-37%), por edhe votuesit me sa duket hispanikë (57%-39%). Që nga 11 shtatori, sondazhet në SHBA i dhanë Harris një avantazh margjinal në Wisconsin, Michigan, Karolinën e Veriut, Pensilvani, dhe në thelb një barazim në Nevada, Georgia, Arizona. Nëse kjo përkthehet në zgjedhës, Harris mund të fitojë 270 prej tyre. Megjithatë, pikërisht për shkak të veçorive të sistemit zgjedhor, epërsia mjaft e sigurt e Harrisit në “votimin popullor” nuk është e sigurt që do të përkthehet në fitore.
Një tjetër betejë e hapur
Kjo do të thotë se zgjedhjet në SHBA mbeten një betejë e hapur politike. Harris ka në dorë demografinë e përgjithshme të elektoratit, efektivitetin e saj të komunikimit dhe pozicionet e saj për çështje të tilla si aborti. Por ajo po paguan një çmim politik për financat e familjeve dhe krizën e kostos së jetesës që mbetet aktive dhe do të luajë një rol të veçantë edhe në shtetet që janë të lëkundura.
Trump nga ana e tij e ka si kartë të fortë ekonominë, pasi një pjesë e madhe e opinionit publik e ka kaluar ndjesinë se mund të bëjë më mirë, ndërkohë që po investon edhe në shqetësimin për emigracionin që reflektohet edhe në matje. Ai nuk doli nga debati si fitues, më së shumti sepse Harris ishte më e përgatitur, por të mos harrojmë mënyrën “kaotike” që ai e zhvendos retorikën e tij ka të bëjë edhe me mënyrën se si monitoron mediat sociale dhe tendencat atje, të cilat gjithashtu hap një rrugë komunikimi me një pjesë të elektoratit.
Në të njëjtën kohë, nuk duhet të harrojmë se SHBA-të janë tashmë një vend i ndarë dhe kjo është edhe baza për dallimet mes dy kandidatëve. Kjo do të thotë se në një masë të madhe të dy kandidatët po flasin me audiencën e tyre. Kjo do të thotë, edhe një moment historik si debati në fund të fundit nuk ka aq shumë ndikim. Shumë do të përcaktohet nga shkalla e pjesëmarrjes, por edhe nga cilat kategori do të shohin rritjen më të madhe të pjesëmarrjes, si padyshim se si do të regjistrohet në shtetet e lëkundura./kb
