Qeveria ka miratuar tarifat e reja për pullat fiskale që përdoren nga bizneset për mallrat e akcizës. Sipas vendimit të publikuar në Fletoren Zyrtare, çmimi për 1 mijë pulla fiskale do të jetë tashmë nga 15 deri në 25 euro, në varësi të kategorisë së produktit. Konkretisht:
- Për mallrat e akcizës: 15.65 euro për 1 mijë copë (nga 20 euro më parë)
- Për birrën: 17.22 euro (nga 22 euro)
- Për verën: 25.04 euro (nga 32 euro)
Ky ndryshim çmimesh vjen pas përfundimit të kontratës me koncesionarin e mëparshëm, kompaninë zvicerane SICPA, e cila menaxhoi sistemin e pullave fiskale që nga viti 2012. Fillimisht, kontrata kishte një afat 10-vjeçar, por ajo u shty me dy vite të tjera në vitin 2023, duke vazhduar deri në fund të dhjetorit 2024. Shtyrja u justifikua si një masë për të shmangur një përplasje në arbitrazh ndërkombëtar dhe u shoqërua me një ulje të pjesshme të tarifës prej 10%, por tarifat mbetën ende shumë më të larta se standardet e tregut rajonal dhe europian.
Një kosto e gjatë dhe e lartë për bizneset.
Gjatë 12 viteve të koncesionit të SICPA-s (2012–2023), kompania përfitoi mbi 110.5 milionë euro, me të ardhura që vit pas viti mbetën të larta. Vetëm në vitin 2022, të ardhurat nga ky koncesion kapën vlerën e 10.2 milionë eurove. Edhe pas uljes së tarifave me 10% në fazën e fundit të kontratës, rënia e të ardhurave ishte vetëm 19.6%.
Ndërkohë, kostot për bizneset shqiptare kanë qenë disafish më të larta se në vendet fqinje. Për vite me radhë, çmimet për pullat fiskale në Shqipëri kanë qenë deri në 7 herë më të larta se në Europë:
- Në Shqipëri: deri në 22.4 dollarë për 1 mijë copë
- Në BE: rreth 3 dollarë
- Në Kosovë: 2.2 dollarë
Vetëm në harkun kohor 2012–2021, llogaritet që bizneset shqiptare kanë paguar rreth 60 milionë euro më shumë për këtë shërbim sesa do të kishin paguar në kushte tregu të lirë dhe me tarifa të harmonizuara me rajonin. Në të njëjtën periudhë, përfitimi i shtetit shqiptar ka qenë minimal – rreth 1.2 milionë euro në total.
Pas përfundimit të kontratës me SICPA, prodhimi dhe shpërndarja e pullave fiskale i janë dhënë një shoqërie të re me pronësi të përbashkët shqiptaro-arabe: “AlbTrace Co.”. Struktura e pronësisë së saj është:
- 51% zotërohet nga Shtypshkronja e Letrave me Vlerë, një institucion nën varësinë e shtetit shqiptar.
- 49% zotërohet nga “O&S Security and Solutions”, një kompani e regjistruar në Emiratet e Bashkuara Arabe.
Nuk ka ende informacion të plotë publik mbi përvojën, përfituesit përfundimtarë apo kapacitetet teknike të këtij partneri të huaj. Në mungesë të një gare të hapur dhe të dokumentuar, kjo marrëveshje ngre pyetje mbi kriteret e përzgjedhjes dhe mbi garancitë që i jepen interesit publik.
Por a është kjo një zgjidhje strukturore?
Në pamje të parë, ulja e çmimeve nga 10 deri në 25% mund të përbëjë një lehtësim të mirëpritur për bizneset. Por mbetet për t’u parë nëse kjo lëvizje përfaqëson një reformë të vërtetë në mënyrën se si trajtohet sistemi i fiskalizimit në vend, apo thjesht një kalim i përfitimeve nga një koncesionar tek një tjetër, në një model që në thelb nuk ka ndryshuar.
A janë këto çmime të reja më të afërta me koston reale? A është shteti tashmë më i përfshirë në kontrollin e të ardhurave dhe transparencën e procesit? Apo kemi thjesht një kontratë të re, me fytyra të reja, por me të njëjtën logjikë fitimprurëse në kurriz të biznesit dhe konsumatorit?
Këto pyetje mbeten të hapura, ndërsa modeli i ri nis të zbatohet. Në një sektor ku transparenca, konkurrenca dhe interesi publik duhet të jenë prioritare, mbikëqyrja e vazhdueshme institucionale dhe vëmendja mediatike janë më të nevojshme se kurrë./k.k
