Në korrikun e vitit 1834, inkuizicioni spanjoll u shpërbë zyrtarisht pas gati 356 vjetësh të terrorit. Koncepti i inkuizicionit shtrihet thellë në rrënjët e historisë botërore. Inkuizicione janë përdorur gjatë rënies së Perandorisë Romake. Por inkuizicioni spanjoll ishte një nga më vdekjeprurësit. Sipas historianëve Inkuizicioni spanjoll u përdorur për të dy arsye; politike dhe fetare.
Spanja është një komb-shtet që lindi nga lufta fetare mes sistemeve të shumta të besimeve të ndryshme duke përfshirë katolicizmin, islamin, protestantizmin dhe judaizmin. Pas kryqëzatave dhe ripushtimit të Spanjës nga ana e spanjollëve të krishterë udhëheqësit e Spanjës ndjenë nevojë për një mënyrë për të unifikuar vendin. Mbreti Ferdinand dhe mbretëresha Isabella zgjodhën katolicizmin për të krijuar një Spanjë të bashkuar; në vitin 1478, ata i kërkuan leje papës për të ndërmarë inkuizicionin për spastrimin fetar të popullsisë – dhe filluan duke dëbuar hebrenj, protestantë, myslimanë, të konvertuar rishtas, besimtarë të tjerë, dhe jo-besimtarë.
Përveç fanatizmit fetar dhe lakmisë, hakmarrja personale e anëtarëve individualë të gjykatës shpesh ishte motivi për përndjekje. Pasi sakrifica e synuar nuk mund t’i shpëtonte më duarve të gjykatës së shenjtë: as një pozitë e lartë në kishë ose shtet, as lavdia e një shkencëtari ose artisti, as një jetë e përsosur morale nuk mund ta shpëtonte atë. Edhe sovranët kishin frikë nga inkuizicioni. Edhe persona të tillë si Kryepeshkopi Spanjoll Carranza, Kardinali Cesare Borgia dhe të tjerët nuk mund ta shmangnin persekutimin. Çdo manifestim i mendimit të pavarur u persekutua si herezi: kjo mund të shihet në shembujt e Galileos, Giordano Brunos, Pico della Mirandola dhe të tjerë.
Historia
Fjala Inkuizicion vjen nga latinishtja Inquizitio., “Rosy”, “hetime”. Instituti gjyqësor i ndarë i Kishës Katolike, përgjegjësitë kryesore të të cilave ishin identifikimi dhe çrrënjosja e herezisë dhe blasfemisë. Emri total i një numri të institucioneve të Kishës Katolike Romake, detyra e të cilit ishte për të luftuar herezinë.
Inkuizicioni është krijuar në fund të shekullit XII për të gjykuar heretikët duke marrë emrin “Gjykata kishtare për besimin”. Kisha katolike u përballën me një rritje të paprecedentë në zonat alternative fetare në Evropën Perëndimore. Për të qetësuar dhe për të kapërcyer lëvizjet e opozitës, papasimi i vendosur mbi shpatullat e peshkopëve të funksioneve të reja, sipas të cilave ata ishin të detyruar të identifikojnë, gjykojnë dhe t’i transmetojnë heretikët tek autoritetet laike për ndëshkim.Inkuizicioni arrititi të bëhet arma më e tmerrshme në duart e papëve për të mbajtur pushtetin. Inkuizicioni ushtrohej nga çdo episkop në enorinë e vet, por duke filluar nga viti 1233 papët ia besuan urdhërit të Domenikanëve. Kushdo që akuzohej për herezi ose vetëm sepse dyshohej të ishte heretik ose kishte lidhje me heretikët, burgosej, i nënshtrohej torturave më çnjerëzore dhe pavarësisht se pranonte apo jo akuzat, digjej së gjalli, pasuria i konfiskohej ndërsa fëmijët dhe nipërit përjashtoheshin nga trashëgimia dhe mbaheshin në survejim. Kuptohet se bëheshin shumë abuzime dhe shumë njerëz të pafajshëm torturoheshin dhe digjeshin në turrën e druve vetëm pse kishin pasuri të cilat i lakmonin “Domini Canes” (Zotërinjtë qenër) siç i quante populli murgjit domenikanë.
Dënimet
Inkuizicioni u përdor nga mbretërit e Spanjës për zhdukjen e fesë islame në Endelus, pas rënies së sundimit islam në atë vend. Gjyqi i inkuizicionit u themelua në vitin 1478 dhe kryetari i saj njihej si “inspektori i lartë”. Ai dogji fillimisht dhjetëra mijëra libra të muslimanëve, kurse në qytetin Granada i detyruan muslimanët t’i dorëzojnë 15 milionë libra me kopertina të çmuara dhe më pas i dogjën të gjithë, përveç disa librave të mjekësisë. Muslimanët detyroheshin ta pranonin krishterimin, ata paraqiteshin si të krishterë duke kryer ritet e tyre, ngaqë kishin frikë nga gjyqi i inkuizicionit, porse fshehurazi zbatonin fenë islame.
Rezultatet e aktivitetit luftarak të Inkuizicionit spanjoll nga 1481 në 1498, janë shprehur: rreth 8.800 njerëz u dogjën në zjarr; 90,000 njerëz janë konfiskuar pronën dhe dënimet e kishës; 6.500 njerëz që shpëtuan nga ekzekutimi përmes ikjes ose vdekjes. Në Castile, Inkuizioni u bë popullor në mesin e turmës fanatike.
Gjyqi i inkuizicionit ndalonte këto gjëra:
– gjuhën arabe,
– bërjen synet (rrethprerjen),
– qëndrimin në drejtim të kibles,
– larjen e trupit,
– veshjet arabe,
– ushqimin arab ose maroken dhe përdorimin e kënasë.
Gjyqi i inkuizicionit ashtu dënonte me vdekje çdo njeri për të cilin vërtetoheshin gjërat në vijim:
– Nëse ndokush lahej ditën e premte dhe merrej vesh se është musliman dënohej me vdekje.
– Nëse ndokush vishte roba të bukura në ditë bajrami, hetohej, nëse ishte gjë e rastësishme e linin, por nëse vërtetohej se është musliman dënohej me vdekje.
– Nëse gjenin Kuran në shtëpinë e ndokujt e dënonin me vdekje.
– Kushdo që e privonte veten nga ushqimi dhe pirja në muajin ramazan ose nuk pranonte të pinte raki a të hante mish derri dënohej me vdekje.
– Kur dyshonin për ndokënd se është musliman, e kontrollonin a është i bërë synet, nëse ishte i bërë synet ai ose ndonjë famlijar i tij, ekzekutohej me vdekje ai dhe e tërë familja e tij.
Disa nga mënyrat e torturimit të gjyqit të inkuizicionit
– Shqyerja e këmbëve dhe e nofullës.
– Mbushja e barkut me ujë derisa të vdiste nga asfiksia.
– Shtypja e eshtrave me mjete shtypëse.
– Djegia e trupit me gjemba të skuqur në zjarr.
– Goditja me shkopinj hekuri me gjemba.
– Prerja e gjuhës me mjete të veçanta.
Metodat e gjyqit të inkuizicionit gjatë ekzekutimit me vdekje
-Varrosja për së gjalli të gjykuarin, duke e vendosur në një gropë të thellë dhe duke i hedhur dhé.
– Djegia. Madje shpeshherë festonin duke organizuar djegie masive, ku digjeshin nganjëherë me dhjetëra njerëz. Mbreti Ferdinand V ishte i dashururar në këto “festa”.
– Arkivole me kunja të mëdhenj hekuri, që shponin trupin e viktimës ngadalë derisa të vdiste.
– I dënuari lidhej dhe vendosej në vaskë, pastaj binin mbi të pika uji derisa i dënuari mbulohej me ujë dhe vdiste në këtë mënyrë.
Nga gjyqi i inkuizicionit nuk shpëtonin as të vdekurit, herëpashere merreshin vendime për gërmimin e disa varreve.
