Ku shkuan eshtrat e mijëra të rënëve nga beteja e përgjakshme e Waterloo-s, e cila pa humbjen përfundimtare të Napoleonit dhe mërgimin e tij të mëvonshëm në Shën Helena? Ato ndoshta janë vjedhur dhe janë përdorur si plehra: kjo është ajo që del nga një studim i botuar në Journal of Conflict Archeology, i cili pretendon se varrosjet masive përfaqësonin një mundësi të rëndësishme fitimi për të vjedhur eshtrat e njeriut dhe për t’i përdorur ato si një burim i fosfatit fekondues.
TURISTË DHE xhaketa. Hipoteza e ekspertëve vërtetohet edhe nga shtypi i kohës: “Janë të paktën tre artikuj gazetash nga viti 1820 e në vazhdim që i referohen importimit të kockave njerëzore nga fushat e betejës evropiane për të prodhuar plehra”, shpjegon Tony Pollard, autor i studimit. Pas betejës së 18 qershorit 1815, Waterloo u bë diçka si një atraksion makabër turistik: njerëzit shkuan atje për të vjedhur gjërat me vlerë të kufomave, ose të joshur nga peizazhi i shkatërruar. Dokumentet historike si letrat dhe guidat turistike flisnin për të paktën tre varre masive që përmbanin rreth trembëdhjetë mijë kufoma.
Edhe nëse këto shifra janë ekzagjeruar në një qëllim sensacionalist, a është vërtet e mundur që në më shumë se dy shekuj të mos jetë gjetur as një varr masiv, por vetëm disa skelete? Sipas Pollard, nuk ka gjasa: “Ka të ngjarë që gjuetarët e kockave të vinin në fushën e betejës të tërhequr nga varret masive, ku ata kishin më shumë gjasa të gjenin shumë eshtra dhe të siguronin një plaçkë të kënaqshme”.
MISTERI NUK ËSHTË ZGJIDHUR ENDE. Në vitet e ardhshme, Pollard planifikon të bëjë një hartë gjeografike të zonës dhe, me ndihmën e veteranëve të luftës, të jetë në gjendje të identifikojë vendet e varrimit. “Nëse mijëra trupa janë hequr vërtet, atëherë duhet të gjejmë, të paktën në disa raste, prova arkeologjike të gropave ku janë varrosur”, komenton eksperti, i cili shpreson t’i japë fund së shpejti misterit të të vdekurve të Waterloo. .
