Një kufi në shumën që paguajnë individët injoron nevojat shumë më të mëdha të atyre që nuk kanë fare kujdes
Nga Polly Toynbee
Jo absolutisht gjithçka në buxhetin e javës së kaluar ishte e gabuar. Por një gjë që u bë e drejtë u përball me një ortek zemërimi. Qeveria braktisi një premtim dhjetëvjeçar për të ruajtur pasuritë e njerëzve më të pasur, të cilët duhet të paguajnë për kujdesin e tyre social në Angli. Premtimi për të vendosur një kufi prej 86,000 £ si maksimumi që dikush duhet të paguajë është shtyrë sërish, me sa duket deri pas zgjedhjeve, që në fakt do të thotë se politika ka vdekur. Në këtë kohë, sigurisht që duhet të jetë e drejtë të mos shpenzohen miliarda për mbrojtjen e pasurisë së njerëzve më të pasur, kur kaq shumëve u mohohet fare kujdesi. Përsëri, mënyra se si të paguash për kujdesin social provon të jetë një minë tokësore politike.
Si të paguash për kujdesin është e njëjta çështje e ligë që kontribuoi në humbjen e laburistëve në vitin 2010 dhe shpërtheu nën fushatën fatkeqe të zgjedhjeve të përgjithshme të Theresa May 2017. Për të huazuar frazën e saj famëkeqe ndërsa ajo e ktheu këtë, “Asgjë nuk ka ndryshuar”, sepse e njëjta gjëmë e vjetër e pazgjidhur e kujdesit social është po aq toksike politikisht si kurrë më parë. Por me çdo vit që kalon pa zgjidhje, kriza thellohet.
Në mendjen e publikut ka një konfuzion midis dy krizave të kujdesit social mjaft të ndara, të ngatërruara qëllimisht nga qeveritë konservatore që vazhdojnë të pretendojnë se kanë një plan për të dyja. Një krizë – mungesa e kujdesit – është një tronditëse e vërtetë. Por tjetri – njerëzit në gjendje më të mirë që shpenzojnë kursimet e tyre – jo aq shumë.
Çështja serioze është mungesa e çdo kujdesi në një sistem në kolaps: buxhetet e këshillave tkurrje kanë lënë 2.6 milionë njerëz mbi moshën 50 vjeç në nevojë për kujdes, por nuk marrin asnjë, sipas Age UK. (Kjo shifër e frikshme padyshim nuk përfshin gjendjen e kujdesit të të rriturve më të rinj me aftësi të kufizuara.) Çdo ditë këshillat me para të kufizuara po marrin 5400 kërkesa fenomenale për kujdes, sipas Shoqatës së Drejtorëve të Shërbimeve Sociale për të Rriturit. Kjo është parashikuar prej kohësh, ndërsa brezi im i ri bëhet i brishtë, por masat shtrënguese të mëdha Osborne/Cameron shkurtuan shërbimet e këshillit si kurrë më parë, në vend që të përgatiteshin për këtë nevojë të pashmangshme demografike. Ofruesit e kujdesit – kryesisht të privatizuar në epokën e Thatcher-it – po dështojnë, paguhen shumë pak nga këshillat për çdo pacient, të uritur nga stafi që po ikin për të paguar më mirë, duke lënë 165,000 vende të lira.
Këshillat që përpiqen të blejnë kujdes të mjaftueshëm po dështojnë gjithashtu – madje edhe ato si Kent, Hampshire dhe Surrey, udhëheqësit konservatorë të të cilëve, pas 12 vitesh shtrirë, më në fund po ngrenë zërin e tyre – shumë vonë. Një muaj më parë, versioni rebel, para-buxhetor i Jeremy Hunt tha se kujdesi social kishte nevojë për 7 miliardë £ për të qëndruar në vend: por tani si kancelar ai “u jep” këshillave vetëm 2.8 miliardë £ vitin e ardhshëm – dhe ata duhet të gjejnë dy të tretat e kësaj nga një rritje 5% e taksave të këshillit që shumica nuk do të guxojnë të vendosin, pasi përballen me zgjedhjet lokale majin e ardhshëm.
Publiku mund të jetë më vigjilent për rëndësinë e kujdesit social që nga Covid, por politikanët vendas e dinë se pavarësisht numrit në rritje, në çdo kohë një pjesë relativisht e vogël e votuesve të tyre përdorin kujdes. Është efektivisht një shërbim i padukshëm, kështu që vendasit vlerësojnë bibliotekat, pishinat, koshët e zbrazjes dhe mbushjen e vrimave të tenxhereve mbi kujdesin e fshehur pas perdeve të dantellave.
Buxheti i Hunt pretendon të sigurojë 200,000 “paketa” të tjera të kujdesit gjatë dy viteve të ardhshme, por kjo mezi prek ata 2.6 milionë që janë në radhë për ndihmë. Siç thotë Martin Green nga Care England, një “paketë” mund të nënkuptojë një shtrat të kushtueshëm në shtëpi pleqsh ose një vizitë gjysmë ore një herë në ditë. As financimi i kujdesit nuk është i kufizuar, thotë ai, kështu që ekziston shqetësimi se këshillat mund ta devijojnë atë në pamjet e tyre të dukshme.
Sa i përket taksës groteske të pareformuar të këshillit, një rritje prej 5% do të rriste shumë më tepër në zonat e pasura të vendit sesa në rajonet më të varfra, ku pak paguajnë për kujdesin e tyre: kjo e kthen mbrapsht rritjen e nivelit. Në nivel kombëtar, shumica nuk mund të përballojnë të paguajnë, duke u mbështetur në këshillat që vazhdojnë të shkurtojnë kriteret e përshtatshmërisë. Kjo e bën radhën për kujdes aq të gjatë sa 150,000 njerëz vdiqën duke pritur në pesë vitet e fundit. Nuk duhet shumë imagjinatë për të vizualizuar jetën e atyre që nuk mund të lëvizin, lahen ose ushqehen shpesh duke vdekur vetëm.
Por ky nuk ishte kurrë problemi që konservatorët zgjodhën të zgjidhnin. Premtimi i tyre i vetëm i kujdesit social, siç u bë përsëri nga Boris Johnson, ka qenë mbrojtja e trashëgimive: askush nuk do të duhet të shesë shtëpinë e tij për të paguar për kujdesin. Një subvencion shtetëror që kushton atë që Instituti për Studime Fiskale (IFS) vlerëson në “disa miliardë” do t’i mbronte ata nga “kostot katastrofike” dhe do të siguronte të drejtën e tyre për të kaluar në pasuritë e tyre kur të vdisnin.
Kjo frazë “kosto katastrofike” vazhdon të shfaqet, megjithëse katastrofa e vërtetë është dështimi për të ofruar ndonjë kujdes për kaq shumë. Në krizën aktuale, qeveria ka shumë të drejtë të ridrejtojë disa nga “kostot” e atij zotimi drejt kujdesit për ata që nuk kanë asnjë. Sir Andrew Dilnot i admirueshëm u ngarkua vetëm nga David Cameron për të hartuar një plan për të shpëtuar pronën, jo një plan për të siguruar që të gjithë të merrnin kujdesin që i nevojitej. Duke shkruar me pasion për The Guardian javën e kaluar, ai bëri një argument të fortë për heqjen e padrejtësisë që mund t’i detyrojë ata të pafat të kenë nevojë për vite të tëra kujdesi për çmendurinë ose një goditje në tru për të paguar gjithçka që kanë, ndërsa ata me fat që të vdesin papritmas lënë trashëgim pasuritë e tyre për trashëgimtarët e tyre. NHS i trajton të gjithë, pavarësisht nga pasuria e tyre, kështu që pse jo edhe kujdesi social? Shumë e drejtë në parim. Le të vijë së shpejti ajo ditë.
Por ne jetojmë në këtë vend të mjerueshëm ku, thotë IFS, “e vërteta është se ne thjesht u varfëruam shumë”, falë jo vetëm Covid-it dhe luftës në Ukrainë, por shkatërrimeve të masave shtrënguese, Brexit dhe Liz Truss. Kjo na detyron t’i renditim në mënyrë të zymtë katastrofat në një hierarki vuajtjesh. A duhet ta vendosim mbrojtjen e kursimeve dhe pronës së disa njerëzve përpara shpenzimeve për kujdesin për të tjerët, apo në të vërtetë shumë shërbime të tjera publike shterpë? Zbutja e dhimbjes së humbjes së kursimeve është më pak urgjente sesa, të themi, dhimbja e atyre që presin një operacion NHS. Po të gjitha ato nevoja të tjera urgjente? Për shembull, një shans për jetën e një nxënësi të shkollës u prish nga mungesa e vëmendjes nga mësuesit e stërngarkuar ose fëmija i uritur iu mohua ushqimi falas në shkollë. Ndërsa bën ftohtë, ata që nuk mund të paguajnë faturat e ngrohjes kanë nevojë për izolim dhe investim në burime të lira të rinovueshme të gjelbërta. Shtoni këtu prioritetet tuaja të shpenzimeve publike.
Krahasuar me ato dhe privime të tjera, të folurit për “kostot katastrofike” të humbjes së një trashëgimie duket disi hiperbolike. Kursimet duhet të përdoren për një ditë me shi në pleqëri. Rreziku i vërtetë është se kolapsi i kujdesit social po e tërheq NHS-në bashkë me të, duke bllokuar shtretërit e saj. Punëtorët premtojnë një shërbim kombëtar të kujdesit, megjithëse detajet janë ende të paqarta. Le të shpresojmë se mund ta realizojë atë, por ta renditim me mençuri në hierarkinë e nevojës: siç tha Aneurin Bevan, gjuha e përparësive është feja e socializmit. Prioriteti instinktiv i konservatorëve është trashëgimia para kujdesit. Megjithatë, herë pas here, kur përballen me realitetin, ata tërhiqen nga kostoja, kështu që tani nuk kanë fare politikë kujdesi.
*Polly Toynbee është një kolumniste e Guardian
Burimi: theguardian.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi
