Xhon Uelks Beth, një aktor dhe simpatizant i Konfederatës, qëllon për vdekje presidentin amerikan Abraham Linkoln, gjatë një shfaqje në Teatrin “Ford” në Uashington. Sulmi ndodhi vetëm pesë ditë pasi gjenerali i Konfederatës Robert E.Lee, shpalli kapitullimin e ushtrisë së tij dhe jugut, duke i dhënë fund Luftës Civile Amerikane…
…Ai ishte Presidenti i 16-të i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. U vra ndërsa ishte duke ndjekur “Our American Cousin”. Atentatori Xhon Uelks Beth (John Wilkes Booth), i cili ishte i njohur si aktor, nuk e pati të vështirë të hynte në lozhën private të presidentit në teatër, ndërsa ky ishte duke ndjekur dramën. Pasi e qëlloi Linkolnin me revolver në kokë, Beth u hodh nga lozha në skenë, duke thirrur, “Sic sempre tyrannis!” – “Kështu gjithmonë tiranëve!” (motoja e shtetit të Virxhinias) dhe shprehja e Brutit kur vrau Cezarin, sipas fjalëve të Shekspirit; Kur u hodh në skenë, Booth theu këmbën por arriti të dilte nga teatri, i hypi një kali, dhe iku në Virxhinia, ku u vra në një hambar pranë Port Royal, Virginia, nga forcat që e ndoqën. Linkolni vdiq të nesërmen, më 15 prill, në mëngjes.
Komploti
Duke ndodhur në fund të Luftës Civile Amerikane, vrasja ishte pjesë e një komploti më të madh të menduar nga Beth për të ringjallur kauzën e Konfederatës duke eleminuar tre zyrtarët më të rëndësishëm të qeverisë së Shteteve të Bashkuara.
Booth, i cili mbeti në veri gjatë luftës megjithë simpatitë e tij konfederate, fillimisht komplotoi për të kapur Presidentin Lincoln dhe për ta çuar atë në Richmond, kryeqyteti i Konfederatës. Megjithatë, më 20 mars 1865, ditën e rrëmbimit të planifikuar, presidenti nuk u shfaq në vendin ku Booth dhe gjashtë shokët e tij komplotist ishin në pritë. Dy javë më vonë, Richmond ra në duart e forcave të Unionit. Në prill, me ushtritë konfederate pranë kolapsit në të gjithë Jugun, Booth hartoi një plan të dëshpëruar për të shpëtuar Konfederatën.
Duke mësuar se Lincoln do të merrte pjesë në shfaqjen e mirënjohur të Laura Keene në “Kushëriri ynë amerikan” në Teatrin e Fordit më 14 prill, Booth komplotoi vrasjen e njëkohshme të Lincoln, Zëvendës Presidentit Andrew Johnson dhe Sekretarit të Shtetit William H. Seward.
Duke vrarë presidentin dhe dy nga pasardhësit e tij të mundshëm, Booth dhe komplotistët e tij shpresonin ta hidhnin qeverinë amerikane në një rrëmujë paralizuese.
Në mbrëmjen e 14 prillit, komplotisti Lewis T. Powell hyri në shtëpinë e Sekretarit të Shtetit Seward, duke e plagosur rëndë atë dhe tre të tjerë, ndërsa George A. Atzerodt, i caktuar te Zëvendës Presidenti Johnson, humbi nervat dhe iku.
Ndërkohë, pak pas orës 22:00, Booth hyri pa u vënë re në kutinë private të teatrit të Lincoln dhe qëlloi presidentin me një plumb të vetëm në pjesën e pasme të kokës. Megjithëse Booth kishte thyer këmbën e majtë duke u hedhur nga kutia e Linkolnit, ai ia doli të shpëtonte nga Uashingtoni.
Presidenti, i plagosur për vdekje, u dërgua në një banesë të lirë përballë Teatrit Ford. Rreth orës 7:22 të mëngjesit të ardhshëm, ai vdiq – presidenti i parë i SHBA-së që u vra.
Plani fillestar
Booth ishte një aktor i mirënjohur, i cili ishte veçanërisht i dashur në Jug para Luftës Civile. Gjatë luftës, ai qëndroi në Veri dhe u bë gjithnjë e më i hidhur kur publiku nuk ishte aq i dashuruar pas tij sa në Dixie. Së bashku me miqtë Samuel Arnold, Michael O’Laughlin dhe John Surratt, Booth komplotoi për të rrëmbyer Linkolnin dhe për ta dorëzuar atë në Jug.
Më 17 mars, së bashku me George Atzerodt, David Herold dhe Lewis Powell, grupi u takua në një bar në Uashington për të komplotuar rrëmbimin e presidentit tre ditë më vonë. Megjithatë, kur presidenti ndryshoi planet e tij, skema u prish. Menjëherë pas kësaj, Jugu iu dorëzua Unionit dhe komplotistët ndryshuan planin e tyre. Ata vendosën të vrisnin Lincoln, Zëvendës Presidentin Andrew Johnson dhe Sekretarin e Shtetit William Seward në të njëjtën mbrëmje.
Kur erdhi 14 Prilli, Atzerodt u tërhoq nga pjesa e tij për të vrarë Johnson. I mërzitur, Booth shkoi për të pirë në një sallon pranë Teatrit Ford. Rreth orës 22:00. ai hyri në teatër dhe deri te kutia e presidentit. Roja i Linkolnit, John Parker, nuk ishte aty sepse ishte mërzitur me lojën dhe kishte lënë postin e tij për të marrë një birrë. Booth rrëshqiti lehtësisht dhe e qëlloi presidentin në pjesën e pasme të kokës. Miku i presidentit, majori Rathbone, u përpoq të kapte Boothin, por u godit nga thika e Booth. Booth e plagosi keq këmbën kur u hodh në skenë për t’u shpëtuar, por ai arriti të rridhte jashtë te kali i tij.
Ndërkohë, Lewis Powell hyri me forcë në shtëpinë e William Seward dhe goditi disa herë me thikë sekretarin e shtetit përpara se të ikte. Booth hipi në Virxhinia me David Heroldin dhe u ndal në shtëpinë e Dr. Samuel Mudd, i cili vendosi splinta në këmbën e Boothit. Ata u fshehën në një hambar në fermën e Richard Garrett ndërsa mijëra trupa të Unionit kërkuan zonën në kërkim të tyre. Komplotistët e tjerë u kapën, përveç John Surratt, i cili iku në Kanada.
Eleminimi i vrasësve
Kur trupat më në fund u kapën me Boothin dhe Heroldin më 26 prill, ata u dhanë atyre mundësinë që të dorëzoheshin përpara se hambari të digjej. Herold vendosi të dorëzohej, por Booth mbeti në hambar ndërsa u përfshi në flakë. Booth më pas u qëllua dhe u vra në hambarin e djegur nga nëntetari Boston Corbett. Më 7 korrik, George Atzerodt, Lewis Powell, David Herold dhe nëna e John Surratt, Mary, u varën në Uashington. Ekzekutimi i Mary Surratt besohet nga disa të ketë qenë një dështim i drejtësisë. Megjithëse kishte prova të përfshirjes së Surratt në komplotin origjinal të rrëmbimit, është e qartë se veprat e saj ishin të vogla në krahasim me ato të të tjerëve që u ekzekutuan.
Djali i saj Gjoni u gjurmua përfundimisht në Egjipt dhe u soll përsëri në gjyq, por ai arriti, me ndihmën e avokatëve të zgjuar, të fitonte një pafajësi.
Burimi: history.com/ Përgatiti për botim: L.Veizi
