Nga Leonard Veizi
Futbolli është një tregues, ndonjëherë jo aq i rëndësishëm kur vjen puna tek përplasjet që mund të kenë dy titanë, siç janë Franca dhe Spanja. Por gjithsesi është njëri prej treguesve dinamik në përpjekjet e bashkëjetesës mes dy shteteve që në tërësinë e tyre kanë qënë sa produktivë po aq dhe agresive.
Por a ka pasur përplasje historike mes Francës dhe Spanjës?
Padyshim që po. Përderisa dy vendet i ndan një kufi dhe historia i njeh dhe si kolonizatorë të mëdhenj.
Nëse deri dje, – për të marrë një përgjigje konkrete dhe korrekte, – do të më duhej t’i drejtohesha bibliotekës dhe të gjeja mundësitë për ta bërë sa më të vërtetueshëm këtë shkrim, sot është më e lehtë, kur me togfjalësha të ndryshëm i drejtohesh një programi në internet dhe ai të jep disa përgjigje, që gjithsesi e mira është t’i verifikosh edhe një herë.
Historia
Informacionet që vërshojnë të bëjnë të ditur se mes Francës dhe Spanjës kanë ndodhur disa përplasje në histori. Dhe disa nga konfliktet më të njohura janë:
“Lufta e Tridhjetë Vjetëve” është njëra prej tyre e cila ka ndodhur mes viteve 1618-1648. Në të vërtetë ky konflikt përfshiu shumicën e fuqive evropiane, përfshirë Francën dhe Spanjën, të cilat luftuan në anë të kundërta.
Më pas vjen “Lufta e Trashëgimisë Spanjolle” mes viteve 1701-1714 që ishte një konflikt i madh i cili shpërtheu pas vdekjes së Mbretit Çarls II të Spanjës dhe përfshiu fuqitë kryesore evropiane, përfshirë Francën dhe Spanjën.
Në Luftërat Napoleonike mes viteve 1803-1815, Spanja u përfshi në konflikte të ndryshme me Francën, përfshirë luftën për pavarësinë spanjolle kundër sundimit francez.
“Lufta e Pyreneve” mes viteve 1793-1795, do të ishte një luftë midis Republikës së Parë Franceze dhe Mbretërisë së Spanjës.
Dhe këto janë vetëm disa nga përplasjet historike midis dy vendeve. Këto konflikte shpesh kishin pasoja të gjera për politikën dhe balancën e pushtetit në Evropë.
Arti
Franca dhe Spanja kanë pasur ndikime të ndërsjella dhe shpesh herë konkurrencë në fushën e artit, veçanërisht në pikturë dhe letërsi, gjatë periudhave të ndryshme historike.
Në fushën e letërsisë, autorë francezë si Victor Hugo dhe Honoré de Balzac ndikuan në shkrimtarët spanjollë të shekullit të 19-të. Në anën tjetër, shkrimtarët spanjollë si Miguel de Cervantes kanë pasur një ndikim të madh në letërsinë botërore, përfshirë edhe atë franceze.
Gjatë periudhave të Rilindjes dhe Baroku artistët francezë dhe spanjollë shpesh krijonin vepra që reflektonin stilet dhe teknikat e njëri-tjetrit. Diego Velázquez dhe Nicolas Poussin janë shembuj të artistëve që punuan në këtë periudhë dhe që ishin të njohur për inovacionet e tyre artistike.
Impresionizmi dhe Post-impresionizmi shpërthyen në fund të shekullit të 19-të dhe fillim të shekullit të 20-të. Asokohe artistët francezë si Claude Monet dhe Pierre-Auguste Renoir ndikuan në zhvillimin e stilit impresionist. Ndërkohë, artistë spanjollë si Joaquín Sorolla u ndikuan nga këto stile dhe sollën një qasje të veçantë në pikturat e tyre.
Pablo Picasso, një nga figurat më të mëdha të artit spanjoll, bashkëthemeloi lëvizjen kubiste në Paris së bashku me Georges Braque. Kjo lëvizje revolucionare e artit kishte ndikim të madh në të dy vendet dhe ndryshoi mënyrën se si arti modern u perceptua dhe u krijua.
Në shekullin e 20-të, artistë si Salvador Dalí nga Spanja dhe Max Ernst nga Franca kontribuuan në lëvizjen surrealiste. Edhe pse kishte një bashkëpunim të ngushtë midis artistëve nga të dy vendet, kishte edhe një ndjenjë konkurrence për të sjellë novacionet më të mëdha në këtë stil.
Këto janë disa nga fushat ku Franca dhe Spanja kanë pasur ndërveprime të rëndësishme dhe shpeshherë konkurrencë në art, duke kontribuar në pasurimin e kulturës evropiane dhe botërore.
Kinemaja
Në kinematografi, Franca dhe Spanja kanë pasur ndërveprime dhe ndikime të ndërsjellta, duke kontribuar në zhvillimin e artit filmik në Evropë dhe më gjerë.
Lëvizja e Re e Kinemasë Franceze (Nouvelle Vague) dhe Ndikimi në Spanjë. Ishte kjo lëvizje, e cila filloi në Francë në fund të viteve 1950 dhe fillim të viteve 1960, pati një ndikim të madh në kinematografinë botërore, përfshirë edhe atë spanjolle. Regjisorët francezë si François Truffaut dhe Jean-Luc Godard frymëzuan një brez të ri regjisorësh spanjollë që kërkonin të largoheshin nga stili tradicional dhe të eksperimentonin me forma të reja narrative dhe teknike.
Luis Buñuel, ky regjisor i famshëm spanjoll kaloi një pjesë të konsiderueshme të karrierës së tij në Francë, ku realizoi disa nga filmat e tij më të njohur, si “Belle de Jour” në vitin 1967. Buñuel është një shembull i qartë i ndërveprimit kulturor midis dy vendeve, duke kontribuar në kinematografinë e të dy vendeve.
Ka pasur shumë filma të bashkëprodhuar nga Franca dhe Spanja, të cilët kanë ndihmuar në ndarjen e resurseve dhe talenteve artistike midis dy vendeve. Këto bashkëprodhime shpesh kanë sjellë sukses ndërkombëtar dhe kanë kontribuar në pasurimin e kinematografisë së të dy vendeve.
Regjisorët dhe aktorët nga të dy vendet kanë ndikuar dhe kanë punuar në projekte të përbashkëta. Për shembull, aktorët francezë si Catherine Deneuve kanë punuar me regjisorë spanjollë si Pedro Almodóvar, ndërsa aktorë spanjollë si Penélope Cruz kanë pasur suksese të mëdha në filma francezë.
Festivali prestigjioz francez i Filmit në Kanë ka qenë gjithashtu një platformë e rëndësishme për regjisorët spanjollë për të prezantuar punimet e tyre dhe për të fituar njohje ndërkombëtare. Regjisorët spanjollë si Pedro Almodóvar kanë marrë pjesë dhe kanë fituar çmime në këtë festival, duke forcuar lidhjet kinematografike midis dy vendeve.
Sporti
Dhe si qershia përmbi tortë vijmë te përplasjet sportive? Dhe sporti, siç dihet, ka tofoza e tifozllëk pa fund.
Në futboll, Franca dhe Spanja kanë pasur disa përplasje të rëndësishme, veçanërisht në gara ndërkombëtare si Kampionatet Evropiane dhe Kupën e Botës. Disa ndeshje të rëndësishme mes dy vendeve përfshijnë:
Kampionati Evropian 1984: Franca mundi Spanjën 2-0 në finalen e këtij turneu për të fituar titullin e tyre të parë evropian.
Kampionati Evropian 2000: Franca mundi Spanjën 2-1 në çerekfinale, për të vazhduar më pas dhe për të fituar turneun.
Kampionati Evropian 2012: Spanja mundi Francën 2-0 në çerekfinale dhe vazhdoi për të fituar titullin.
Kupa e Botës 2006: Spanja dhe Franca u përballën në raundin e 16-të, ku Franca fitoi 3-1 dhe vazhdoi deri në finale, ku humbi ndaj Italisë.
Në Evropianin 2024 Spanja triumfoi ndaj Francës me rezultatit 2-1.
Këto ndeshje kanë qenë shumë të ndjekura dhe kanë kontribuar në rivalitetin sportiv midis dy vendeve, duke qenë shpesh vendimtare për fatin e ekipeve në turne të mëdha ndërkombëtare.
