Në 75 vjetorin e zyrtarizmit të saj, Konventa e Gjenevës, që përcakton rregullat e luftës, mbetet konventa më e njohur ndërkombëtare. Por duke filluar nga lufta në Gazë e deri tek ajo në Siri, prej konfliktit në Ukrainë e deri tek ai në Mianmar, kjo përmbledhje rregullash mbi mbrojtjen e civilëve, të burgosurve dhe ushtarëve të lënduar gjatë luftës, kryesisht po injorohet dhe mbrojtësit e saj po bëjnë thirrje për përkushtim të ri për të respektuar ligjin ndërkombëtar.
Konventa e Gjenevës, e cila është miratuar nga pothuajse të gjitha shtetet e botës që kur u hartua më 12 gusht 1949, gjendet në pozitë të pafavorshme. Grupet militante dhe ushtritë rregullisht po i shpërfillin ligjet e luftës.
Presidentja e Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq Mirjana Shpoljariç, thotë se “ligji ndërkombëtar humanitar është vënë nën trysni.”
“Ligji ndërkombëtar po shpërfillet. Ai po minohet për të justifikuar dhunën. Më shumë se kurrë, bota duhet të përkushtohet sërish për ta respektuar këtë kornizë që ofron mbrojtje gjatë konfliktit të armatosur, mbi premisën e mbrojtjes së jetës dhe jo justifikimin e vdekjes”, thotë zonja Shpoljariç.
Rrënjët e konventës shtrihen që nga shekulli 19. Qëllimi i saj është të përcaktojë rregullat e luftës: ato ndalojnë torturën dhe dhunën seksuale, parashikojnë trajtim njerëzor të të burgosurve dhe detyrojnë palët në konflikt të kërkojnë të pagjeturit.
Sipas zonjës Shpoljariç, Konventa “i ka qëndruar kohës” dhe ajo pasqyron “një konsensus ndërkombëtar se çdo luftë duhet të ketë një kufi.” Ajo shton se “dehumanizimi i luftëtarëve të armikut dhe popullatës civile është rrugë që çon drejt shkatërrimit dhe katastrofës.”
“Pjesa e katërt e konventës, që ofron mbrojtjen shumë të duhur të civilëve pas Luftës së Dytë Botërore, në kohën kur u miratua, përbënte një mrekulli. Por përkundër përkrahjes universale, mosrespektimi i saj mbetet problem serioz. Edhe atëherë kur palët thonë se respektojnë njëra tjetrën, interpretimet tepër të ngushta pengojnë efikasitetin e saj. Andaj bëj thirrje sot që shtetet ta bëjnë respektimin e Konventës së Gjenevës përparësi politike gjithkund”, thotë ajo.
Sipas Kryqit të Kuq, aktualisht në botë janë mbi 120 konflikte aktive, një rritje e gjashtëfishtë që kur Konventa shënoi 50 vjetorin e saj në vitin 1999.
“Sot ekzistojnë mbi 120 konflikte të regjistruara nga organizata ime dhe përderisa qeveritë dhe mediat janë të përqendruara në shkatërrimet në Ukrainë dhe Gazë, konfliktet e armatosura në pjesët tjera të botës janë po aq tronditëse. Dhuna në Etiopi ka shkaktuar qindra mijëra viktima. Lufta ka zhvendosur me dhunë 8 milionë njerëz në Sudan dhe 6 milionë në Kongo. Konfliktet e vazhdueshme në Mali, Republikën Qendrore Afrikane, Kolumbi, Mozambik, Mianmar, Siri dhe Jemen kanë një kosto të lartë njerëzore”, deklaroi zonja Shpoljariç.
Aktualisht shumë shtete dhe grupe të armatosura shfrytëzojnë mangësitë e ligjit ndërkombëtar humanitar dhe e interpretojnë atë sipas dëshirës.
Spitalet, shkollat, makinat e ndihmës së shpejtë janë goditur në sulme dhe punonjësit e ndihmave dhe civilë vazhdojnë të vriten, ndërkohë që shtetet nuk lejojnë qasjen ndaj të burgosurve.
Sipas zonjës Shpoljariç, marrëdhëniet ndërkombëtare po shkëputen nga marrëveshjet e bashkëpunimit drejt shpenzimeve të mbrojtjes dhe përgatitjeve për konflikt dhe drejt një qasjeje përçarëse, e cila sipas saj, ka kosto të lartë.
Ajo shtoi: “Duke patur parasysh këtë gjendje, po bëj një pyetje të thjeshtë: ku janë paqebërësit?” VOA/kb
