Fenomeni i nëndeklarimit të pagave dhe deklarata e kryeministrit Rama se do ketë burgim për këdo që nuk deklaron pagën u diskutuan këtë mbrëmje në ‘Repolitix’ me ekspertët. Kreu i Konfederatës së Sindikatave, Kol Nikollaj u shpreh për Denis Mingën lidhur edhe me pensionet dhe sigurimet shoqërore që janë kthyer në lëmosha dhe asistencë sociale.
‘Nuk e vlerësuam shumë në aspektin e opinionit, lepuri flen diku tjetër. Do ti paraprijë dështimit me rritjen e pensioneve. Duket se nuk do ketë rritje reale të pensioneve, do ketë lëmoshë. Nuk futet në rritje pensioni. Nëse duhet dënim duhet filluar nga institucionet publike. Problem arka e sigurimeve shoqërore. E keqja është më thellë. Ajo arkë është një arkë, jo sociale, çfarë fut merr. Vite me radhë është kthyer në buxhet sociale. Ajo nuk është më skema e përbashkët trepalëshe. Skema e ka humbur ngjyrën e sigurimeve shoqërore dhe ka marrë ngjyrën e asistencës sociale. Është kompromis që bien dy palët. Rrogat janë të ulëta. Tregu i punës ka probleme, atëherë arrin në një lloj kompromis të përkohshëm, që është kthyer i përjetshëm. Matësi i pagave duhet të jetë kontrata kolektive dhe individuale e punës.’
Eksperti i ekonomisë Violdi Danaj thekson se eliminimi i evazionit bëhet kur ka një analizë reale të tregut të punës, i cili sipas tij është me shumë probleme, ndërsa institucionet e kontrollit të punës janë lehtësisht të korruptueshme.
‘Mbi 50% e popullsisë në vështirësi ekonomike dhe po shkon drejt varfërimi. Kemi bipolarizim të shoqërisë. Kemi një shtresë të bogël që ka kontroll të fortë ekonomik. Kur shtetet kanë probleme të brendshme të korrupsionit ose evazion kërkojnë të bëjnë presion tek sektori privat. Por që të eliminosh evazioni duhet analizë nëse ky tatim është i përballueshëm për ekonominë reale. Tatimi është në shkallë progresive. Kur shikon një biznes të fuqishëm arrin të devijojë nga detyrimet tatimor, kanë fuqi ta bëjnë këtë dhe nuk paguajnë taksa. Institucionet e kontrollit janë lehtësisht të korruptueshme. Disa do përfundojnë burg.’
Gazetarja Eliza Gjediku shprehet se nëndeklarimi i pagave ndodh edhe pse në tregun e punës, punëmarrësi me punëdhënësit bien dakord për pagën në mënyrë verbale dhe jo shkresore.
‘Dyshimi që punonjës çdo ditë nxjerrin njoftime për punonjës, në çdo dyqan shikon tabelën që kërkojnë punonjës, në rrjete sociale kërkohen nga sanitare deri në persona me aftësi. Rritja e pagës mesatare është vetëm me 89 lekë. Më lind dyshimi për realitetin e këtyre pagave. Po të pyesësh ISSHP, nuk e ka si objektiv që të luftojë nën deklarimi ne pagave, kontrollon vetëm kontratat e firmosura. Punëmarrësi, dakordësia bëhet në mënyrë verbale jo shkresore. Dhe deklarohet ndryshe. Tatimet kanë të gjithë aftësisë që ta luftojnë. Një pedagog paguhet sa roja i sigurisë në një universitet privat. Aty ka evazion.’/ S.M
