Në një fshat të vogël, atje ku koha saldon duart në shinat e inercisë, por lodhja vrapon si tajfun, jetonte një nënë. E re në moshë, shumë e vjetër në mund. Fati i saj qe shkruar qysh në djep. Do të ndiqte një kalendar pa të diela, çdo javë me shtatë ditë të njëjta, gri edhe kur nuk bie shi. Në horoskop ishte shenja e Binjakëve, por kurrë nuk e gjeti një të dytë si vetja.
Thembrat e këmbëve i kishte të ashpra e të prera si brazdat e një are të pluguar. Ishin vula e brezit të saj. Buzëqeshja i maskonte shpinën e përkulur nga barra e jetës. Një përkulje fizike, kurrë morale! Ishte gjithmonë në lëvizje. Për fëmijët, shtëpinë, tokën, bagëtinë. Për veten, jo.
Atë ditë kishte një dasmë. Pak metra larg, në shtëpinë e komshiut. Kishte menduar se ndoshta mund t’i lejonte vetes disa orë gëzimi. Një fustan blu ishte varur pas dere që prej mëngjesit, por dita nuk pyeti për planet e saj. Ajo u tret në fushë, në stallë e në oborr, mes shumë punëve të burrshme që duhej të kryente.
Kur kishte mbetur vetëm një orë nga dasma, një derr kryefortë u arratis përtej gardhit. Një kafshë e rëndë, e babëzitur, sillej e xhindosur për arsye që vetëm të ngjashmet e saj i dinë. Nëna vrapoi pas derrit, u përpoq ta kthente në stallë, por nuk ia doli. Thirri të atin, më pas edhe vëllain. Më në fund, pas shumë vështirësish, kafsha u kthye në vendin e saj.
I biri 15-vjeçar ndodhej aty pranë, por nëna nuk i kërkoi ndihmë. Do të ishte skenari i fundit, vetëm në rast vdekjeje. Kurrë nuk i kishte kërkuar ndihmë. Ajo kishte qenë gjithmonë gati të digjej në zjarr, vetëm që i biri të mos i afrohej flakës.
Derri u qetësua, por ajo ishte e shkatërruar. Krahët i përvëloheshin nga kamxhiku i ferrave, duart i kishin marrë ngjyrën e baltës dhe fytyra nuk kishte më shkëlqim për të reflektuar dritën e një feste. U ul në pragun e shtëpisë, hodhi një vështrim në pasqyrë dhe pa vetëm një grua të lodhur. Ai fustan blu u bë i zi. E humbi durimin. Jo me derrin, por me jetën që nuk e lejonte të ishte grua.
“Bir, shko ti në dasmë në vendin tim!” Ai u bind, pa kuptuar asgjë. Nëna mbeti vetëm, me një heshtje që fliste me erën e derrit. Ndoshta qau – askush nuk e di – por urdhëroi çdo neuron për të vijuar kalendarin me të cilin e kishte dënuar koha.
Nënat shqiptare, ato të vërtetat, të lindura në epokën e territ dhe të rritura në epokën e turrit, nuk kanë kurrë kohë për veten. Ato nuk i ftojnë vetes një valle gëzimi e hareje. Janë mësuar të jenë gjithmonë në prapaskenë, duke pritur e duke sakrifikuar. Festa u kalon pranë, por e dinë se nuk është për to.
Këto rreshta nuk janë për një dasmë të humbur, por për një nënë të humbur, e cila nuk jeton më. Ajo nuk shkoi në dasmë atë ditë. Ftesën, si çdo bekim tjetër në jetë, ia dha të birit. Dashuria e saj ishte e heshtur, sepse sakrifica e vërtetë nuk bërtet.
Fustani blu nuk u vesh kurrë. U shkri me qiellin. Do ta veshë dikush tjetër, këtu në tokë. Një fustan të ri, me ngjyra. Një nënë e re, bashkëshortja e dikujt që kujton me pengje nënat e vërteta shqiptare, ato që lindën për të mos jetuar. mp
