Asteroidi që shkaktoi zhdukjen e dinosaurëve ngriti, me përplasje, squfur në sasi shumë më të mëdha se sa hipotezohej më parë, duke ngatërruar kartat e jetës.
Asteroidi Chicxulub, i cili 66 milionë vjet më parë shkaktoi zhdukjen e dinosaurëve me ndikimin e tij kundër planetit tonë, ngriti sasi të mëdha squfuri në stratosferë, shumë më tepër nga sa kishin vlerësuar shkencëtarët deri tani. Kjo u zbulua nga një studim i kryer nga James Witts, profesor në Shkollën e Universitetit në Bristol (MB), i publikuar në PNAS. Pasi u shpërnda në atmosferë, reja e madhe e gazit – e cila gjithashtu përmbante squfur – bllokoi rrezet e diellit dhe kjo shkaktoi një ftohje të konsiderueshme të sipërfaqes së tokës, e cila zgjati për dekada ose ndoshta shekuj.
Squfuri më pas ra në Tokë në formën e shiut acid që ndryshoi kiminë e oqeaneve për dhjetëra mijëra vjet: pasojat e atij ndikimi zgjatën shumë më gjatë se sa supozohej më parë.
KOHË SHUME E GJATË
Studiuesi shpjegon: “Deri më tani ne kemi nënvlerësuar sasinë e squfurit të prodhuar nga ndikimi i asteroidit dhe kjo na ka bërë të mos kuptojmë se cila është shtrirja reale e ndryshimit të klimës”. Fakti që squfuri ka derdhur në sipërfaqen e Tokës për një kohë kaq të gjatë, shpjegon pse iu desh kaq shumë jetës, veçanërisht jetës detare, të rikuperohej.
GODITJE FATI
Zbulimi i studiuesve ishte krejtësisht i rastësishëm. Studiuesit e udhëhequr nga Witts, në fakt, kishin planifikuar të studionin gjeokiminë e predhave të lashta pranë lumit Brazos, në kontenë Faal, Teksas (SHBA), një vend i veçantë, i cili u zhyt në fund të periudhës së Kretakut, kur dinozaurët u bënë i zhdukur. Vendi, ndër të tjera, nuk është shumë larg kraterit Chicxulub, në gadishullin meksikan të Jukatanit, ku u rrëzua asteroidi.
Gjatë punës që kishin planifikuar, studiuesit mblodhën mostra të shkëmbinjve lokalë, të cilët u analizuan nga Aubrey Zerkle, një gjeokimist dhe gjeobiolog, i cili përqendroi vëmendjen e tij në lloje të ndryshme të izotopeve të squfurit.
SINJALET E PAZAKONSHME
Kjo analizë çoi në zbulimin e një “sinjali shumë të pazakontë”: disa izotope squfuri treguan ndryshime të papritura në përqindjen e masave të tyre atomike, një fenomen që ndodh kur squfuri hyn në atmosferë dhe ndërvepron me dritën ultravjollcë. Witts vazhdon: “Kjo mund të ndodhë vetëm në dy skenarë: në një atmosferë që nuk përmban oksigjen ose kur ka aq shumë squfur të pranishëm sa shkon shumë lart në një atmosferë të varfër me oksigjen.” Hipoteza e parë duhet të hidhet poshtë, duke qenë se planeti ynë, i cili ka një moshë prej katër miliardë vjet e gjysmë, është mbështjellë nga një atmosferë shumë e pasur me oksigjen për mbi dy miliardë e 300 milionë vjet.
NË UJË ËSHTË NDRYSHE
Megjithatë, ka një gjë të rëndësishme për t’u nënvizuar: zakonisht këto “anomali” në lidhje me squfurin janë të dukshme vetëm në shkëmbinjtë e pranishëm në sipërfaqen e tokës, jo në ato që gjenden në det, sepse uji ka fuqinë të “homogjenizojë” praninë e izotope të ndryshme të squfurit, duke parandaluar që të ndodhin ndryshime të veçanta.
“Fakti që e gjetëm materialin në shkëmbinjtë detarë,” shpjegon studiuesi, “na tregon se sasia e squfurit të lëshuar në atmosferë duhet të ketë qenë vërtet e madhe.” Dhe kjo duhet të ketë pasur implikime të thella për klimën, duke shkaktuar ftohjen e Tokës, gjë që e bëri atë jomikpritëse për një kohë të gjatë.
Nga erdhi kjo sasi e madhe squfuri, e projektuar në atmosferën e sipërme nga ndikimi i asteroidit? Nga shkëmbinjtë gëlqerorë, të cilët ishin shumë të pasur me të, që gjenden në vendin e goditjes. Nëse asteroidi do të kishte goditur Tokën në një pikë tjetër, ka shumë të ngjarë që sasia e squfurit të emetuar do të ishte më e vogël: në këtë mënyrë, megjithatë, ngjarja ishte shumë më traumatike dhe bëri që temperatura e Tokës të bjerë nga 2 ° në 8 ° C për një periudhë që zgjati të paktën disa dekada.
Burimi: focus.it
