Të rritesh shpesh përfshin një sërë sfidash, të tilla si rënia kognitive, depresioni në fund të jetës dhe izolimi social. Në një shoqëri që po plaket me shpejtësi, është bërë kritike gjetja e mënyrave për të promovuar plakjen e suksesshme për të parandaluar dhe kufizuar dëmtimet njohëse dhe emocionale. Muzika është një mjet premtues për përmirësimin e njohjes dhe promovimin e mirëqenies.
1. Rezerva njohëse. Rezerva njohëse është rezistenca e mendjes ndaj dëmtimit të trurit të lidhur me moshën. Hulumtimet kanë treguar se përvojat stimuluese të jetës (p.sh. niveli arsimor, profesionet sfiduese mendore dhe zakonet e stilit të jetesës si angazhimet sociale dhe aktivitetet fizike) janë të lidhura me elasticitet më të lartë ndaj sëmundjeve të trurit të lidhura me moshën. Muzika njihet si stimuluese njohëse dhe mund të kontribuojë në ndërtimin e një rezerve të tillë gjatë gjithë jetës. Muzika bën kërkesa unike në sistemin tonë nervor (p.sh., perceptimi, kontrolli kognitiv, memoria dhe aftësitë motorike, ndër të tjera). Për shembull, ekspertiza muzikore gjatë gjithë jetës duket se redukton rënien njohëse. Megjithatë, nuk është e nevojshme të jesh muzikant profesionist për të përfituar nga trajnimi muzikor. Hulumtimet tregojnë se edhe trajnimi muzikor afatshkurtër forcon njohjen tek të moshuarit.
2. Plasticiteti i trurit. Koncepti i neuroplasticitetit sugjeron që truri është i lakueshëm dhe i formuar nga përvoja. E rëndësishmja, kjo ndodh me kalimin e kohës dhe në përgjigje të një aftësie të re specifike. Studimet kërkimore kanë identifikuar ndryshime strukturore dhe funksionale midis trurit të muzikantëve dhe jo-muzikantëve, veçanërisht në rajonet që lidhen me kontrollin motorik dhe përpunimin dëgjimor. Provat tregojnë se edhe ndërhyrjet muzikore afatshkurtra mund të nxisin plasticitetin e trurit dhe të rrisin vëllimin e lëndës gri. Për shembull, në një studim, të rriturit e moshës 60 deri në 85 vjeç pa përvojë të mëparshme muzikore treguan rrjedhshmëri të përmirësuar verbale dhe shpejtësi të përpunimit pas disa muajsh mësimesh javore për piano.
3. Muzikë në sfond. Edhe dëgjimi pasiv i muzikës mund të rezultojë në përmirësimin e aftësive njohëse (p.sh., të kuptuarit e të lexuarit ose aftësinë e drejtimit) që janë thelbësore për jetën e përditshme tek të rriturit e moshuar. Për shembull, ekspozimi i thjeshtë pasiv ndaj muzikës në sfond (veçanërisht muzikës klasike) gjatë detyrave njohëse tregohet se përmirëson proceset njohëse të të rriturve të moshuar, të tilla si shpejtësia e përpunimit, kujtesa e punës dhe kujtesa episodike (Bottiroli 2014). Dëgjimi i muzikës që stimulon një humor pozitiv përmirëson performancën njohëse.
4. Kujtesa. Muzika mund të hapë dyert e harruara për kujtimet tona – si dasmat, vallet në shkollë dhe festat – me pak përpjekje njohëse (Belfi, 2016). Muzika ndihmon për të kujtuar të gjitha kujtimet që keni lidhur me një këngë. Për shembull, “gunga e kujtimeve” është një koncept që përdoret për të përshkruar kujtesën e përmirësuar për ngjarjet që ndodhin gjatë adoleshencës dhe moshës madhore të hershme që shpesh janë të mprehta. Një këngë bëhet një kolonë zanore për një kohë të caktuar, si për shembull gjatë një vere që shoqërohet me një grup të caktuar miqsh.
5. Rregullimi i humorit. Muzika ka një fuqi të madhe për të ngjallur emocione të forta dhe kënaqësi intensive, duke ndryshuar kështu humorin subjektiv dhe zgjimin (Koelsch, 2014). Muzika, si një stimul emocional, mund të përdoret si një ndihmë për të shpëtuar nga jeta e përditshme përmes imagjinatës ose evokimit të kujtimeve autobiografike. Për më tepër, aktivitetet muzikore shpesh përfshijnë funksione sociale që promovojnë kontaktin social, ndjeshmërinë, bashkëpunimin dhe ndjenjën e përkatësisë me të tjerët.
Me pak fjalë, muzika është një mjet i fuqishëm për të luftuar kundër dëmtimeve emocionale dhe njohëse të lidhura me plakjen. Muzika përbën një aktivitet të këndshëm dhe shoqëror, të aksesueshëm për këdo, pavarësisht nga prejardhja e tij/saj (p.sh., arsimimi, përvoja e mëparshme muzikore). Pra, kjo ndërhyrje e aksesueshme duhet të bëhet një prioritet kryesor i politikës për plakjen e shëndetshme./I.S
