Kanë kaluar saktësisht 20 vjet nga “9/11”, sulmi që tronditi SHBA dhe botën. Ja çfarë ndodhi dhe cilat ishin pasojat?
Nuk ka shkuar ende ora 9 e mëngjesit të vonë të verës në Nju Jork. Një avion fluturon mbi Manhattan në një lartësi shumë të ulët, duke tërhequr shikimin e kalimtarëve. Në pak sekonda, kurioziteti kthehet në tmerr: avioni rrëzohet në kullën veriore të Kullave Binjake, rrokaqiejt binjakë që ngrihen mbi 400 metra në horizontin e ishullit të Nju Jorkut. Nuk bëhet fjalë as për 20 minuta dhe një tjetër arrin të godasë kullën jugore, para se të dy të shemben dhe të mbështjellin zonën me një re tymi që i ngjan asaj të një shpërthimi.
Është 11 shtator 2001 dhe Shtetet e Bashkuara po përjetojnë sulmin e parë në tokën e tyre që nga ditët e Pearl Harbor: nëntëmbëdhjetë, siç e quajnë ata në SHBA pas skanimit të muajve në kalendarin anglo-sakson. Sulmi më i përgjakshëm në historinë amerikane dhe një traumë që do të kishte pasoja në ekuilibrin global. Deri më sot.
Çfarë ndodhi më 11 shtator?
Me “sulmin e 11 shtatorit 2001”, ose thjesht 11 shtatorin, ne nënkuptojmë një seri sulmesh të koordinuara kundër Shteteve të Bashkuara, nën drejtimin e organizatës terroriste Al Kaeda. Brenda orëve, katër fluturime komerciale të drejtuara për në Kaliforni, nga lindja e vendit, rrëmbehen për të goditur sa më shumë objektiva në dy metropole: kulla veriore dhe jugore e kompleksit të ndërtimit të Qendrës Botërore të Tregtisë, të ashtuquajturat Kulla Binjake, në Nju York, Pentagon dhe Kapitol Hill, selia e Kongresit Amerikan, në Uashington. Synimi i fundit do të jetë i vetmi që nuk duhet humbur.
Avioni i parë, një Boeing 767 i American Airlines, rrëmbehet me 76 pasagjerë në bord në Manhattanin e Poshtëm dhe rrëshqet drejt Qendrës Botërore të Tregtisë, kompleksit të ndërtesave që strehonin Kullat Binjake. Përqendrohet nw fasadën e kullës veriore në 08:46 të mëngjesit, 14:46 me orën shqiptare. Fillojnë evakuimet dhe shpëtimet, por brenda 17 minutash një Boeing 767 i dytë, i operuar nga United Airlines, përplaset në kullën jugore me 51 pasagjerë në bord. Në më pak se dy orë të dyja kullat do të shemben, duke vrarë ata që ishin ngujuar në katet më të larta të ndërtesave, punonjësit në ndërtesa dhe madje edhe njerëz që ishin pranë kullave gjigante.
Në orën 09:37 të mëngjesit, pak pasi aeroplani i dytë u rrëzua në Kullën e Jugut, një Boeing 757 i American Airlines rrëzohet në faqen perëndimore të Pentagonit, selia e ushtrisë amerikane. Disa minuta më vonë një Boeing tjetër ishte menduar të përplasej në Kapitol, selia e Kongresit Amerikan, por disa nga 33 pasagjerët u ngritën dhe u përpoqën të ndërhyjnë në planin e terroristëve. Përplaset me radhë në orën 10:03 në Pensilvani, 200 kilometra në linjë ajrore nga objektivi që ishte menduar të shkatërronte.
Sa viktima ka pasur?
Numri i përgjithshëm i vdekjeve të sulmit terrorist është 2.977, me shtimin e 19 bombarduesve të ndarë në katër aeroplanët. Në total, 2,606 njerëz vdiqën vetëm midis kullave binjake, 246 pasagjerë nga katër fluturimet dhe 125 persona në Pentagon. Ndër shpëtuesit që ndërhynë në Nju Jork, çmimi më i lartë u pagua nga zjarrfikësit e Departamentit të Zjarrit të Qytetit të Nju Jorkut: 343 zjarrfikës u vranë gjatë operacioneve të shpëtimit të qytetarëve. Sipas rindërtimit të komisionit hetimor të qeverisë amerikane, brenda dy kullave kishte gjithsej 17,400 njerëz: asnjë i mbijetuar nga të bllokuarit në katet e sipërme të kullës së Veriut, mbi pikën e saktë të rrëzimit të avionit, ndërsa 18 persona të mbërthyer në të njëjtën gjendje në kullën jugore gjetën një rrugë shpëtimi.
Kush është përgjegjës?
Sulmi u ndërmor nga Al-Kaida, në arabisht “baza”, një organizatë terroriste sunite e kryesuar nga Osama Bin Laden: një fondamentalist saudit, bir i manjatit të ndërtimit Mohammed bin Awad bin Laden, i cili u bë i njohur në vitet e luftës kundër Bashkimit Sovjetik në Afganistan dhe më pas ndër armiqtë kryesorë publikë të Shteteve të Bashkuara. Motivimi është përfshirja e SHBA në konfliktet “kundër myslimanëve”, përveç mbështetjes së saj për Izraelin. 19 xhihadistët që kryen sulmin u ndanë në tre ekipe me nga 5 veta dhe një nga 4: 15 ishin sauditë, dy emiratas, një egjiptian dhe një libanez. Terroristët që u përfshinë fizikisht në rrëmbimin e avionit ishin trajnuar për aviacion në Shtetet e Bashkuara.
Pse pikërisht Kullat Binjake?
Në realitet, të katër objektivat e sulmit kishin një vlerë simbolike në luftën e Al Kaedës kundër Shteteve të Bashkuara. Pentagoni është qendra nervore e fuqisë ushtarake të Uashingtonit. Capitol Hill, i vetmi nga katër objektivat që doli i paprekur, pret Kongresin dhe për këtë arsye fuqinë legjislative të Shteteve të Bashkuara. Rasti i Kullave Binjake është bërë sinonim i të gjithë sulmit si për peshën specifike të sulmit, me më shumë se 2,600 viktimat e tij, ashtu edhe për përhapjen e gjerë të dëshmive video dhe audio që përjetësojnë “plagën e Perëndimit” në një nga kryeqytetet e tij morale, Nju Jork. Kullat binjake, 417 dhe 415 metra të larta, u ngritën mbi Manhattan dhe u vendosën nga Qendrat Botërore të Tregtisë, një kompleks financiar në zemër të metropolit: një metaforë për fuqinë ekonomike të Shteteve të Bashkuara dhe globalizimin, si dhe një vend efektiv për tregti dhe operacione miliarda dollarëshe.
Çfarë ndodhi pas 11 shtatorit?
Sulmi ndezi reagimin e menjëhershëm të SHBA, me luftën në Afganistan për të çrrënjosur regjimin taleban (afër Al Kaedës) dhe neutralizimin e vetë Bin Ladenit. Ndërhyrja amerikane përmbysi regjimin taleban, i cili u kthye në plan të parë pikërisht dy dekada më vonë me lamtumirën e trupave amerikane në vend, në gusht 2021 dhe me rimarrjen e Kabulit. Në vitin 2003, në mes të “Luftës kundër Terrorit” të nisur nga Presidenti i atëhershëm Xhorxh W. Bush, SHBA udhëheq një koalicion ndërkombëtar në një konflikt të dytë kundër Irakut të Sadam Huseinit (edhe pse nuk ka lidhje me sulmet e 11 Shtatorit, as prania e “armëve kimike” të denoncuara si një nga shkaqet nxitëse të sulmit).
Bin Laden do të eliminohet vetëm në vitin 2011, me një bastisje në vendin e tij të fshehjes në kryeqytetin pakistanez Islamabad. Qendra Botërore e Tregtisë u rindërtua në Nju Jork, në hirin e vendit të mëparshëm, me një rrokaqiell të vetëm që zëvendësoi dy kullat: te Vetmen Qendrën Tregtare Botërore, e njohur gjithashtu si Kulla e Lirisë.
Në vitin 2003, në mes të “Luftës kundër Terrorit” të nisur nga Presidenti i atëhershëm George W. Bush, SHBA udhëheq një koalicion ndërkombëtar në një konflikt të dytë kundër Irakut të Sadam Huseinit (edhe pse nuk ka lidhje me sulmet e 11 Shtatorit, as praninë e “armëve kimike” të denoncuara si një nga shkaqet nxitëse të sulmit).
Burimi: ilsole24ore.com
