Nga Leonard Veizi
Çfarë mesazhi na ka dhënë Kinostudio “Shqipëria e Re” nëpërmjet filmit “Kapedani” me batutat e të cilit kemi 50 vjet që qeshim?
Deri më tani xha Sulon e kemi mbajtur si burrë zamani, me dy pëllëmbë mustaqe e dyfekun mbi sup, nga i cili ishte dridhur sa i kishin shkuar poturet në fund të këmbëve, turkut, serbit, grekut e gjermanit,… pale italianit. Dhe Suloja ishte nga ata që e rrëmbente pushkën edhe kur çanga e kooperativës jepte alarmin se ujët e rezervuarit mund të shpërthente e të prishte të mbjellat.
Liria e fituar me gjak duhej mbrojtur qoftë dhe me djersë.
-Ele, ele, më kë do ia shkrepim sot?
-Atë e di kryetarja. Për mua kujt t’ia mbajë le të urdhërojë.
Ky ishte Xha Suloja, që kur vinte puna për të mbrojtur Atdheun e kishte syrin në thep-shqekës të pushkës. Kjo kishte të bënte me moralin e shëndoshë të individit në mbrojtje të Atdheut.
Por ajo që merrte vendimet në fund të fundit ishte kryetarja e kooperativës. Dhe kryetaren e kishte zgjedhur masa. Domethënë masa nuk kishte preferuar një mashkull, por një femër. Dhe xha Sulua i kishte zët femrat, po ashtu si dhe… Napoloni.
Mirëpo me kryetaren e kooperativës e kishte zënë belaja. Sepse kur gjëmoi e binte shi sa mund të shembej dhe një digë hidrocentrali, e ku populli u ngrit në këmbë si një trup i vetëm në mbrojtje të pronës socialiste, ajo e anashkaloi xha Sulon, Kapedanin, por aspak të shoqen që e mori ta kishte pranë vetes në frontin më të vështirë, ku ishin rreshtuar burrat e fortë.
-Ti teto Shero meqë je goxha e shëndoshë eja me mua në rezervuar. Edhe ti teto Frosa shko në stallë te viçat.
Demek Sheroja e Frosa si dosa.
-Po unë?
Pyetja shkëlqeu si teh thike natën e errët ku bubullimat nuk kishin të sosur.
Me sa duket xha Sulua i kishte bërë dorëzimet me kohë. Por burrëria se linte të rrinte në krevatin e shtëpisë, ku nuk i hynte asnjë pikë uji.
-Ti xha Sulo shko në shtëpi se je burrë plak e mund të ftohesh.
Joooooo…, po kjo nuk kishte bërë vaki as në kohën e Tanzimatit e jo më në kohën e Partisë. A i kishte hije një kryetareje, të fliste çapraz. Ishte fyerje e rëndë për një burrë me dy pëllëmbë mustaqe. Por çfarë mund të bënte xha Sulua në një kohë kur as kodet e as zakonet nuk e favorizonin një burrë që merrte hak mbi një grua? T’i kthehej e të përleshej me të.
Dhe veç kësaj kryetarka bën edhe një blasfemi të dytë. Këmbënguljes së xha Sulos për t’iu përgjigjur frontit iu përgjigj: Shko tek kotecat e kujdesu për pulat.
Kësaj çfarë emri t’i vësh???
Dhe këtë, xha Sulo Kapedanit, – apo xha Sulo i Deçkës siç do ta quante më pas rinia e fshatit që i ngjiti dhe një fletërrufe në këndin e emulacionit, – e kishte kandidate për nuse. Sepse kur vazhdonte shkollën Bujqësore na ishte mpleksur me të birin.
-Bo, bo, ofendim më të madh nuk ka, – i fut xixat xha Bequa që kishte humbur xhepin me gjithë çakmak. – Të vesh ti e të ruash pulat. Dhe kush pa. Ty që të kemi kapedanin e fshatit.
– Mos more!
-E o, kështu tha ajo.
E ç’i mbetej pas kësaj xha Sulos së Deçkës. Rruga ishte vetëm një: të ankohej si gratë për një grua. Po a ishte një gjë për burrat të ankuarit për një grua? Epo në kohën e Partisë nuk kish më burra si në kohën e turkut? Dhe nuk kish më burra as si në kohën e grekut. Se burrat ishin rrezik politik.
Por ankesa e kishte një vlerë, se gjithsesi ajo duhej adresuar në Komitetin e Partisë. Vetëm Partia mund ta zgjidhte këtë problem. Me qetësi dhe dashuri. Dhe nevoja e bëri xha Sulon të merrte rrugën për në Tiranë e t’i binte në qafë mikut të tij të vjetër, shokut Rropi, – shpatullgjerë e me flokë kaçurela nga i cili dridhej gjermani, – që ishte me pozitë në Komitet.
– O do ta bëj unë atë të më lajë këmbët me lot, o s’ka…
Posi ore, d.m.th shoku Rropi do t’i thoshte kryetares: laja këmbët, xha Sulua i Deçkës është yni.
Po a ishte kjo një fitore?
Absolutisht jo. Nëse do të ndodhte, kjo në të vërtetë do të ishte një fitore e shokut Rropi.
Mirëpo Sulos në pleqëri, i kishin mbetur vetëm kyçet e kashtës e s’kishte nga ia mbante tjetër. Ndaj me gjithë pishmanllëqet gjatë rrugës i vajti Rropit atje ku bënte Punën Prodhuese, në ndërtim.
-Llaç shpejt llaç.
-Shoku Rropi, lëreni muhabetin, po pengoni punë.
Dhe Rropi, që kishte lënë zyrën e partisë dhe si hamall ngjiste kovat e llaçit në katin e pestë, s’e bëri dysh fare. Femrat ishin kthyer në një forcë të madhe aq sa të urdhëronin të bëje stërvitje për biceps, triceps e muskuj këmbësh me kovat e llaçit nëpër shkallë.
Ky ishte një zhgënjim akoma më i madh për xha Sulon e Deçkës. Socrealizmi këtë e quante emancipim. Dhe padyshim që ishte i tillë. Se ku ishte parë që një femër të urdhëronte një burrë.
-Ja kështu është kur urdhërojnë gratë.
Eh more xha Sulo, ishe kapedan i fshatit, por përfundove si gratë e liga. Mirë që nuk ia more dot hakun kryetarkës, nuk e bëre të të lante këmbët me lot dhe as e vure të fshinte bajgat e lopëve, por e pranove si nuse të djalit duke i thënë xha Beqos që i ishin thyer gjyslyket që nuk i mbante lotët nga gëzimi:
-Beqo, që sot e tutje ke të bësh me familje kryetarësh.
-Të lumtë o Sulo!
Dhe plasin përqafimet. Domethënë, familja e Kapedanit u konvertua në familjen e Kryetares së Koperativës, që jepte 50 lekë të vjetra për ditë pune. Prap se prapë, të parët e fshatit mbetën si në kohën e turkut dhe në atë të Partisë.
Dhe ja, kjo është finalja e filmit “Kapedani”, që burrin me dy pëllëmbë mustaqe e silazhoi dhe e bëri të bindur si qingjat që pijnë dy nëna.
Ky është dhe morali i fabulës që Kinostudio na e faturoi me një film epope, i cili vazhdon të shikohet me endje dhe sot e gjithë ditën në ekranin e televizorit.
