Nga Rudina Koromani
Shumë prej nesh mendojnë se stresi lidhet me trafikun e makinave, me takimet e rëndësishme, afatet e ngarkesa në punë apo prishja e makinës, fëmija që të nxjerr nga binarët etj etj…por ndërsa të gjitha këto janë pjesë e përditshmërisë së gjithsecilit, është efekti i mbledhjes e mbajtjes së tyre të vazhdueshme e më shumë seç mundemi ai që vërtet ndikon në mënyrë të dëmshme në shëndetin tonë.
Një studim i universitetit publik të Pensilvanisë, kryer në vitin 2014, tregoi gjetje interesante dhe “kontraversive” teksa pohonte se njerëzit janë më të stresuar në shtëpi sesa në punë. Si shënues stresi u matën nivelet e kortizolit, në punë dhe shtëpi, duke i gjetur ato në nivele më të larta në shtëpi.
Kur mendohet se shtëpia është ambjenti ku presupozohet të shplodhesh e jo stresohesh, gjetjet e studimit në pamje të parë duken të çuditshme por kur i analizon në brendësinë e tyre, marrin kuptim.
Në këtë studimi gratë (ndryshe nga burrat) raportuan se ndjeheshin më të lumtura në punë se në shtëpi. Pse?
Sepse të marrit përsipër më shumë nga sa mund të mbajnë: punë shtëpie, gatim, pastrim dhe rritje të fëmijëve i bën të akumulojnë stres të vazhdueshëm e konstant. Gratë shumë shpesh përpiqen të jenë partnere, nëna dhe vajza perfekte. Ata ndihen sikur duhet të prodhojnë ushqime me pesë yje dhe të kenë një shtëpi të pastër si një farmaci 24 orë në 24….
Praktikisht është e pamundur kur ke dhe një punë për të kryer, dhe fëmijë për të rritur, dhe gatime për të bërë etj etj… duke gjetur veten të pamundura ato ndihen të dështuara….. ndjenja e fajit grumbullohet e stresi vendoset e shtresëzohet pak nga pak duke i ezauruar gradualisht.
Gjithsesi, studime të mëparshme kanë treguar në të vërtetë se puna me kohë të plotë është e lidhur me mirëqenien më të mirë mendore dhe fizike sepse individi di saktësisht se çfarë duhet të bëjë, të përqendrohet në një detyrë/projekt dhe të punoj me një grup njerëzish duke e bërë punën më të qartë dhe më pak e vështirë sesa detyrat në shtëpi. Një individ i papunë sigurisht që është më i stresuar se një individ që punon me ngarkesë të lartë e që qahet vazhdimisht për mbingarkesën.
Ajo që ne e kemi më të shtrenjtë ka potencialin të shkaktojë stresin më të madh.
Padiskutim që stresi i jashtëm çon në stres të brendshëm, të cilin ndonëse nuk mund ta kontrollojmë mund të kontrollojmë reagimin tonë ndaj tij (i cili nga ana tjetër kontrollon se sa nga këto çështje të jashtme bëhen beteja të brendshme të vazhdueshme). Disa stresorë të zakonshëm të jashtëm që mund të shkaktojnë stres të brendshëm, siç është rasti i Partnerit / apo dikush i rëndësishëm për ne, ndodhin për shkak të pritshmërive tona të brendshme se si duhet të veprojë partneri ynë, dukë shkaktuar pakënaqësi dhe zemërim që gjeneron si pasojë përgjigjen tonë ndaj stresit. Në raste të tilla rekomandohet që pritshmëritë e vendosura të jenë sa më të ulta dhe objektive – në përputhje me mundësite reale të personit si dhe distancim e heqje dorë nga prirjet për të kontrolluar tjetrin.
Një tjetër problematikë që thekson dhe diferencat gjinore në përjetimin e niveleve të stresit lidhet më të bërit e disa gjërave njëherësh. E kur flasim për bërjen e disa gjërave njëherësh, kush më shumë se gratë mund tí bëjnë?
Duke bërë punët e shtëpisë, gruaja shihet gjatë gjithë kohës në të bërit e disa detyrave njëherësh, ndërkohë që një burrë tipikisht përqëndrohet në të bërit e vetëm një detyre.
Nuk është sekret që burrat dhe gratë e përdorin trurin e tyre ndryshe, pretendime që mbështeten nga shumë kërkime.
Tashmë hulumtimet e fundit zbulojnë se truri i grave është i aftë për të kryer shumë detyra njëherësh, por burrat … jo dhe aq për shkak të një organizimi më të dobët.
Një studim nga disa neurostudjues, i publikuar në The Royal Society (2021), tregoi se meshkujt janë të paaftë të kryejnë shumë detyra njëherësh, ama kur kryejnë një detyrë të vetme ata performojnë shumë mirë, çka shpjegon dhe jep përgjigje dhe debatit të përjetshëm: m kush e nget më mirë makinën?… burrat duket e konfirmohet se janë më të mirë në këtë performancë.
Nga ana tjetër, studimet kanë treguar se kur njerëzit fokusohen vetëm në një detyrë jo vetëm që janë më të suksesshëm, por edhe më pak të stresuar. Një studim që mati ndryshueshmërinë e rrahjeve të zemrës si një reflektim i stresit mendor zbuloi se njerëzit që përgjigjen në email ndërsa punojnë, në vend që të caktojnë një kohë specifike për t’u marrë me email çdo ditë, përjetojnë më shumë stres, çka shpjegon dhe statistikat se pse gratë stresohen më shumë se burrat.
Të dhënat tregojnë se midis 2020 dhe 2021, nivelet e përgjithshme të stresit, trishtimit, shqetësimit dhe zemërimit u rritën me 1% tek gratë dhe ishin 4% më të larta tek ato krahasuar me burrat.
Një tjetër fakt që mbështet këto të dhëna është dhe jashtëzimi i shëndetshëm që disa burra bëjnë gjatë përditshmërisë së tyre ndërkohë që gratë e brendësojnë atë në një shkallë më të lartë duke i bërë më të prirura për të përjetuar ankth apo depresion.
Në përfundim, duke patur parasysh prioritetin e mirqënies tonë psikologjike, është me rëndësi të ndërgjegjësohemi për impaktin negativ të brendësismit të stresit e të çdo lloj problematike që përballemi në përditshmërinë tonë duke e jashëzuar shëndetshëm ngarkesën, duke respektuar limitet e vetes tonë për të performuar aq sa mundemi e duke u distancuar nga ngarkesat e panevojshme.
“Trupi i njeriut është krijuar për t’i rezistuar një numri të pafund ndryshimesh dhe sulmesh të shkaktuara nga mjedisi i jashtëm. Sekreti i shëndetit të mirë qëndron në përshtatjen e suksesshme ndaj ndryshimeve të stresit në trup.” – Harry J. Johnson
Përgatiti Rudina Koromani
Psikologe Klinike
