Nga Paolo Valentino, Corriere della Sera
Kthesa militariste e Berlinit midis fantazmave të lashta dhe realizmit. Merz dëshiron ta kthejë vendin e tij në qendër të Bashkimit Evropian, i cili në nivel ushtarak duhet të bëhet “i pavarur” nga Shtetet e Bashkuara.
“Angela, pse ju merr gjithmonë kaq shumë kohë për të marrë vendime dhe nuk i bëni kurrë vetëm?” e pyeti Bush, Kancelaren Merkel në kuzhinën e Crawford Ranch në Teksas. “Sepse ti e deshe ashtu,” u përgjigj ajo. Ndodhi në vitin 2007. Më pas i takonte Condoleezza Rice t’i shpjegonte presidentit të trullosur se pas Luftës së Dytë Botërore amerikanët dhe aleatët e tyre kishin shmangur gabimin tragjik të Versajës, traktatin që në fund të Luftës së Madhe i kishte vendosur Gjermanisë kushte të paqëndrueshme, duke gjeneruar pakënaqësi dhe poshtërim që do të ishte terreni turpërues. Për këtë arsye, krahas planit Marshall që do të kishte katalizuar rigjallërimin ekonomik, ata e mbrojtën Gjermaninë Perëndimore nga çdo tundim autoritar dhe militarist, duke i imponuar nga njëra anë korset e një Kushtetute hiperdemokratike, ku çdo pushtet i nënshtrohet kufizimeve dhe kufizimeve të rënda. Nga ana tjetër, të paktën fillimisht e donin pa ushtri, duke e lejuar të riarmatosej vetëm në vitin 1955, por në kuadrin e NATO-s, të krijuar, siç thuhet, për të mbajtur “amerikanët brenda, rusët jashtë dhe gjermanët poshtë”.
Kanë kaluar tetë dekada. Eksperimenti ishte aq i suksesshëm sa ndryshoi ADN-në gjermane, duke shkatërruar militarizmin e vjetër dhe duke formuar një brez të tërë, atë të bebeve të lindura midis viteve 1950 dhe 1960, të cilët adoptuan sloganin “jo më luftë”. Shumëçka ndryshoi me ribashkimin në vitin 1990, kur vendi u përball me përgjegjësi të reja ndërkombëtare. Ishin pikërisht pacifistët e vjetër, duke filluar nga ministri i Jashtëm i Gjelbër Joschka Fischer, që e rikthyen Gjermaninë në konflikt, së bashku me NATO-n, në Kosovë në vitin 1999. Por nuk kishte pasur kurrë riarmatim: falë mbrojtjes ushtarake të Shteteve të Bashkuara, të gjitha qeveritë, nga Kohl te Schröder e deri te Merkel, kishin lënë pas dore shpenzimet ushtarake. Pas pushtimit rus të Ukrainës, Olaf Scholz dukej se kishte sjellë një “pikë kthese epokale” duke akorduar 100 miliardë euro për Bundeswehr-in. Por tabuja e borxhit dhe frena kushtetuese mbi shpenzimet publike mbetën të paprekshme.
Jo më shumë. Ardhja e Donald Trump në House Bank dhe sulmi i tij shkatërrues ndaj marrëdhënieve transatlantike kanë dhënë një përshpejtim të jashtëzakonshëm në Evropë, me propozimet e Komisionit të Brukselit dhe mbi të gjitha në Gjermani, ku edhe para se të bëhej kancelar, Friederich Merz krijoi kushtet për një plan riarmatimi prej 500 miliardë euro në dhjetë vjet. Merz dëshiron të rikthejë Berlinin në qendër të Bashkimit Evropian, i cili duhet të bëhet ushtarakisht i “pavarur” nga Shtetet e Bashkuara.
Por perspektiva e riarmatimit gjerman duket se zgjon fantazmat e lashta. Frika dhe ankthi me tone të nxehta po shfaqen veçanërisht në Itali, të ushqyer nga komentues të vetëquajtur, të keqinformuar ose me keqbesim, të cilët madje evokojnë “kthimin e Wehrmacht”, ushtrisë hitleriane.
“Më duket një debat grotesk dhe absurd – thotë ish-ministri Joschka Fischer – kjo është Gjermania e re, vajza e Adenauer-it, një demokraci e fortë e ankoruar në Evropë. Militarizmi prusian u varros përfundimisht në vitin 1945. Disa mbetje mund të shiheshin ende në RDGJ, por ai nuk ekziston më. Askush nuk duhet të shqetësohet, në Itali apo diku tjetër, se Gjermania, e përballur me mosangazhimin amerikan dhe qëndrimin gjithnjë e më agresiv të Rusisë, do t’i japë më në fund vetes një kapacitet të besueshëm parandalues së bashku me aleatët e saj evropianë.” Fischer mbetet i bindur se riarmatimi i Gjermanisë dhe evropianëve nuk duhet të çojë në një shkëputje të menjëhershme me Uashingtonin: “Aleanca duhet të vazhdojë, qoftë edhe në një bazë tjetër, ndërkohë që ne e bëjmë veten sa më të fortë që të jetë e mundur për të dekurajuar Rusinë.”
Christoph Heusgen ishte këshilltari i Angela Merkel për politikën e jashtme. Kur u largua nga presidenca e Konferencës së Sigurisë në Mynih shkurtin e kaluar, pas tre vjetësh, ai e përfundoi fjalimin e tij me lot, duke menduar pikërisht për ndarjen dramatike që Trump kishte dashur. Sipas Heusgen, pika që nuk duhet humbur nga sytë është “ruajtja e paqes dhe sigurisë në Evropë”. Që nga fundi i Luftës së Ftohtë, shpjegon ai, “Gjermania praktikisht ka jetuar me ngarkues pa pagesë, ka hequr rekrutim, ka mbyllur qindra baza ushtarake, ka ulur buxhetin e saj të mbrojtjes. Tani Berlini më në fund po hap sytë ndaj realiteteve të reja dhe, në dritën e një Amerika që është bërë e pabesueshme, po përpiqet të bëjë pjesën e saj, duke dhënë një kontribut të drejtë për të mbrojtur Evropën nga agresioni rus.
Për Sylvie Goulard, ish-ministre franceze e Mbrojtjes, një minimum kujdesi për riarmatimin në përgjithësi është i kuptueshëm, por «të thuash sot se problemi është riarmatimi i Gjermanisë do të thotë të shkëpusësh vëmendjen nga rreziqet reale: Rusia, kërcënimet e saj, armiqësia e aleatit kryesor. Kjo është inxhinieri kaosi.” Edhe sipas ish-ambasadorit gjerman Wolfgang Ischinger, “çështja nuk është fuqia e Gjermanisë, por mbrojtja kolektive: a nuk është mbrojtja e kontinentit tonë pjesë e misionit tonë të përbashkët për të krijuar një Evropë të sigurt, të begatë dhe më të integruar?”./k.k
