Tregu i shitblerjeve të apartamenteve dhe qirave në Shqipëri është prekur pa diskutim nga koronavirusi. Pavarësisht se ndërtuesit mbeten më optimistët e kësaj situate, një vëzhgim i kujdesshëm dhe profesional i tregut të “real estate” në Shqipëri tregon pasigurinë dhe stanjacionin e çmimeve dhe të ardhmes së këtij sektori.
Tregu i pasurive të patundshme në Tiranë është ndikuar në shumë mënyra nga kriza që ka sjellë kudo koronavirusi. Biznese që mbyllen, që nuk paguajnë dot qiratë, qiraxhinj të moshave të reja që lënë banesat dhe apartamentet e marra me qira e shkojnë pranë familjeve të tyre (pasi institucionet arsimore nuk dihet se kur hapen), bllokim i kufijve dhe pengesë ndaj emigrantëve që janë klientë të mirë potencialë blerës të apartamenteve, mungesë të të huajve që duan të investojnë e deri tek shkurajimi i klientëve të interesuar për pronat që nuk preferojnë të vënë maskat e dorezat e të shohin nga afër çfarë ofron tregu i pasurive të patundshme.
Për shkak të situatës, agjencitë imobilare kanë implementuar një sërë produktesh të reja për shitjet e apartamenteve, si përmes videove, apo deri në trefishim të fushatave të marketingut online, duke mos i çuar klientët shumë shpesh në apartamente, si dhe kanë reduktuar ndjeshëm numrin e shoqërimeve. “Vendosja e maskës, si masë mbrojtëse nuk të jep atmosferë të gëzueshme, pasi e tremb atë që kërkon të blejë shtëpi. Motivimi i blerësit duhet të jetë shumë i fortë që ai të tërhiqet për blerjen e shtëpisë pavarësisht situatës”, pohon Juliana Nela, broker te “Remax”.
Kësaj situate i shtohet edhe ngadalësimi i dhënies së kredive nga bankat për të blerë apartament, pasi situata ka shtrënguar subjektet dhe individët të rishikojnë gjithçka, duke shtyrë në kohë planet dhe pagesat për blerjet e reja të mundshme. Të gjitha këto i ka bërë koronavirusi, ndërsa ndërtuesit, ndërmjetësit, punonjësit e kompanive të njohura imobilare e deri pronarët janë në një cikël të ndikueshëm nga situata që po kalojmë.
Zonja Nela thotë se ka stanjacion të çmimeve të shitjes të apartamenteve në vend, ndërsa transaksionet janë reduktuar 80%.
“Në këta dy muaj karantinë transaksionet janë reduktuar në mënyrë drastike, rënia është 70 deri në 80%. Kjo ka ndodhur për shkak të mbylljes, por nga ana tjetër ka ndikuar edhe psikologjia e blerësit në këtë periudhë krize, i cili është i pasigurt për një investim të madh. Edhe nga bankat është ngadalësuar procesi i shqyrtimit të kredive, sepse një pjesë e qytetarëve kanë dalë pa punë, të ardhurat u janë reduktuar dhe po rivlerësohen nga bankat. Për disa raste që kemi pasur në proces nga bankat, shqyrtimi mesatarisht zgjat 1 deri në 2 muaj.
Në këtë periudhë nuk është vërejtur ndryshim i çmimeve, është një stanjacion i plotë, po ashtu çmimet nuk lëvizin menjëherë. Fillimisht shitësi duhet ta kuptojë se çfarë po ndodh, por këtu te ne kjo nuk ndodh. Në Shqipëri, edhe kur në botë kanë ndodhur kriza të tjera, nuk është ndier te çmimet, pasi kemi ekonomi informale”, shpjegon zonja Nela.
Edhe Ilda Zaloshnja, broker në agjencisë imobilare “The point”, konfirmoi për “Monitor Ekonomi” stanjacionin e çmimeve. Sipas saj, si operatore e sektorit imobilar, deri tani që flasim nuk është vënë re luhatje e çmimeve, pasi transaksionet nuk kryhen për shkak të izolimit dhe askush nuk ka menduar për të blerë pasuri të patundshme, pasi prioritet ka qenë jeta.
“Gjatë kësaj periudhe nuk është kryer asnjë transaksion, edhe pse ishim në listën e aktiviteteve të hapura. Edhe ata që kanë menduar për të kryer transaksion para muajit mars i pezulluan ato, në pritje se çfarë do të ndodhë më tutje. Si pasojë e mungesës të transaksioneve, nuk ka edhe reflektim te çmimet. Nëse kjo situatë do të zgjasë më shumë se 3 muaj, atëherë do të shihet shtrëngesa për të shitur prona me çmim më të lirë sesa janë aktualisht”, thotë ajo.
Kërkesa në rënie
Ylli Sula, presidenti i “Çelësi Media Group”, i cili përmes të dhënave nga njoftimet historike në gazetë, ka krijuar një indeks të çmimeve të shitjes të apartamenteve, konstaton se në këtë periudhë është tkurrur kërkesa. “Tregu i shitjes të apartamenteve në këtë moment është ‘wait and see’, pra është i ngrirë apo në karantinë dhe ende nuk mund të flitet për efektin te çmimet.
Mund të thuhet se kërkesa është e ulët, transaksionet e tregut kanë ‘ngrirë’. Nëse arsyet e rënies të kërkesës janë nga kufizimi i lëvizjeve të qytetarëve për shkak të karantinës, ose pasiguria që ata ndjejnë për të investuar të blerja e shtëpisë kur ekonomia është goditur, do të përcaktohet pas zhbllokimit të situatës”, pohon zoti Sula.
Edhe për ndërtuesit kërkesat për blerje të apartamenteve ka një frenim të lehtë për shkak të kufizimit të lëvizjeve, ndërsa çmimet vazhdojnë të jenë në të njëjtat nivele, si para pandemisë për zonat e shtrenjta dhe për periferinë e Tiranës.
“Në këtë periudhë pandemie kam dërguar te noteri 11 kontrata shitjeje, ku do të pritet procedura e bankës dhe besoj se për një muaj shitja finalizohet. Shitjet po ecin edhe për apartamentet e shtrenjta. Për shkak të pamundësisë në lëvizje, ka pasur një frenim, por mendoj se pas nisjes së lëvizjeve do të ketë shitje. Në kohë normale, shitjet kanë qenë më të larta, kurse në këtë periudhë shitjet janë ndikuar vetëm nga kufizimi i lëvizjeve. Çmimet janë të njëjta, nuk kanë ndryshuar.
Një apartament që kam shitur te zona e Kasharit çmimi ka qenë 78 mijë lekë/m² dhe prej dy vitesh, çmimi nuk ka ndryshuar. Nuk besoj se pandemia do t’i ndryshojë çmimet e apartamenteve, pasi kërkesa nuk ka rënë. Ndërsa blerjet brenda Unazës të Vogël shiten me para në dorë ku çmimet variojnë nga 1000 euro/m² deri në 1800 euro/m². Nëse këtu, blerësit do të kërkojnë të blejnë me kredi bankare ndërtuesit do të tërhiqen”, thotë ndërtuesi Hajredin Fratari.
Preferohen zonat elitare
Sipas të dhënave që jep Shoqata e Ndërtuesve në këtë periudhë, kërkesa për apartamente është e orientuar drejt zonave elitare të Tiranës, ku çmimet janë mbi 2500 euro/m², pavarësisht se edhe për këto zona vërehet stepje. Në zonat periferike, ku edhe çmimet janë më të lira, shitjet janë bllokuar.
“Një pjesë e apartamenteve që janë në zona të mira të Tiranës kanë pasur shitje, kurse çmimet nuk kanë shënuar rënie. Blerjet janë më shumë të orientuara në këto zona, për shkak të shërbimeve të shumta që ofrohen apo lehtësisë në akses me vendet e punës dhe jetës sociale. Vërehet stepje për shkak të situatës, kurse në vendet e tjera dhe zonat jo të mira, shitjet janë bllokuar. Brenda Tiranës ka një ecuri normale të shitjeve, jo si në kohë normaliteti, por ato vazhdojnë.
Te shitjet, bllokimi i lëvizjeve ka ndikuar sidomos për të huajt apo emigrantët që jetojnë jashtë dhe e kanë të pamundur të vijnë. Çmimet janë të njëjta, nuk ka ulje. Në zonat e shtrenjta të Tiranës çmimet vazhdojnë të variojnë 2500 euro/m² deri në 2800 euro/m² të fiksuara edhe më parë, siç është zona e ish-Bllokut, afër Juveniljes, RTSH-së dhe pranë Parkut Olimpik. Edhe në zonat e tjera nuk ka rënie”, pohon Arben Dervishi, sekretar i Shoqatës të Ndërtuesve.
Lejet e reja për ndërtuesit do të rrisin e stokun do të lin çmimet
Pa tërmetit të 26 nëntorit, Bashkia e Tiranës mori vendim për bllokimin e dhënieve të lejeve për ndërtim apartamentesh deri në momentin e rishikimit të normave të reja të ndërtimit.
“Ne si ndërtues, projektues e kemi kërkuar që qeveria të hartojë norma të reja për objektet që do të ndërtohen. Pasi normat e vjetra u tejkaluan dhe nuk mund të bashkëjetojnë më, pra duhen ndryshuar. Është normale të hartohen normat e reja, me qëllim që kostot e riparimit në rast tërmetesh të jenë më të vogla”, pohon Dervishi, sekretar i Shoqatës të Ndërtuesve.
Hajredin Fratari shprehet se nga hapja e lejeve të ndërtimit sipas llogaritjeve të Shoqatës të Ndërtuesve, të ardhurat e Bashkisë të Tiranës nga taksat që do të paguhen, do të rriten ndjeshëm. “Nëse lejet do të hapen punësohen direkt 15.000 punonjës. Aktualisht janë mbi 300 kërkesa për leje ndërtimi dhe nga taksa 8% që ne paguajmë, bashkia përfiton 20 milionë euro të ardhura.”
Pas pandemisë për lëvizjen e çmimeve, zoti Dervishi thotë se nëse do të ketë dhënie të lejeve të ndërtimit, stoku i apartamenteve do të rritet dhe do të ulen çmimet. “Nëse lejet e ndërtimit do të vazhdojnë të jenë të bllokuara, siç po ndodh aktualisht, mendoj se çmimet nuk do të lëvizin, sidomos për zonat elitare të cilat janë shumë të preferuara, për shkak të shërbimeve që ofrojnë. Ka një lloj ngopje të tregut dhe ajo që nuk kuptoj është se si në shumë objekte, shitjet po vazhdojnë, por bllokimi i lejeve do të fillojë ta ulë atë efekt.”
*Marrë me shkurtime nga ‘Monitor’
