Në vend të një reportazhi. Në qytetin e Elbasanit, atje ku festa e Ditës së Verës merr kuptim
Nga Leonard Veizi
Introduksioni
Zoti na ruajt, sepse po të jetë për njerëzit, aha…, Covidi i merr përpara si delet.
Pse do të thoni ju?
Pyetje me vend. Por dhe kjo e ka një përgjigje.
Javëve të fundit, Evropa ka shtrënguar masat anti-covid. Shqipëria, çka. Herë i liron, herë i shtrëngon. Ose duket sikur i shtrëngon. Por priremi nga praktika më liberale, pasi shtrëngimin e plotë e morëm si sot një vit më parë, kur dhe frymë duhet të merrnin me leje nga E-Albania dhe nën prezencën e forcave të armatosura që kishin dalë nëpër rrugët e Tiranës me makina të blinduara e diagaç ku ishin montuar mitraloza 12.7-aç.
Luftë ndaj armikut të padukshëm. Mobilizim i përgjithshëm.
Kuptohet, ashtu si dikur në histori, edhe tanimë vazhdojmë të jemi në kufi të perandorisë dhe xhanset vijnë me vonesë deri nga kjo anë. Edhe vaksinat gjithashtu. Asgjë nuk ka ndryshuar. Dhe ndërkohë që italianët po përpiqen t’i vënë kyçin Romës e Milanos për festën e Pashkëve, ne e liruam ca zinxhirin për festën e Ditës së Verës dhe e lamë të lirë Elbasanin. Domethënë, e kaluam me ca këshilla të përgjithshme:
-Kujdes, vendosni një maskë bezeje jo nga ato kirurgjikalet, lani duart me sapun Rrogozhine, mos u puthni e mos u përqafoni me njëri-tjetrin, përdorni sa më shumë alkool… për dezinfektim po për t’u bërë tapë, mos qëndroni më shumë se 10 veta në një tavolinë ku pihet birrë me fuçi e hahen pasha-qofte…
…urdhër i komandaturës… mos ecni me duar në xhepa…
Dhe dihet, kur zinxhiri lirohet të gjithë lëshohen.
Hajd mo, futi një mendje të lehtë. Një herë vdes njeriu.
Uvertura
Megjithëse buletini meterologjik kishte paralajmëruar për shi e bubullima, Dita e Verës bëri vërtet një Ditë Vere. Dhe meqë Dita e Verës pretendohet se është një festë pagane, por që qytetarinë e saj prej shumë e shumë kohësh e ka marrë Elbasani, edhe fillimi i verës nuk mund të festohet më mirë se në këtë qytet në mes të Shqipërisë.
Jo më kot osmanët pushtues i vunë emrin Elbasan. Se deri asokohe, vendalinjtë e quanin me një emër tjetër trevën: Skampa, apo Skampius. Edhe mbetjet arkeologjike nga lashtësia aty, në mes të qytetit janë. Nuk është fort tregues kalaja mesjetare përderisa qytetërimi daton shumë më larg.
Por këto janë muhabete historianësh. Ne e kishim llafin te Dita e Verës.
Ç’është e vërteta, sipas shkencës, pranvera nis të paktën në 22 mars. Kjo pasi në hemisferën e veriut, baraznata e marsit, që ndodh më 20 apo 21 mars, është baraznata e pranverës dhe që quhet: ekuinoksi i pranverës.
Terma shkencorë.
Pikërisht në 21 data, dita dhe nata janë të barabarta, secila nga 12 orë.
U kuptuam më në fund.
Por 14 marsi nuk ka punë me shkencën pasi është një rit i ardhur nga qindra vite më parë. Ndoshta mijëra. Me hamendje e kemi.
Gjithsesi, në Elbasan Dita e Verës ka një ritual të veçantë. Madje as nata e ndërrimit të viteve, që jemi mësuar ta quajmë “Viti i Ri”, nuk e ka peshën e kësaj ngjarje. Dhe në historinë e Elbasanit nuk mbahej mend që kjo ditë të mos ishte festuar sipas të gjitha terbjeteve, përveç 14 marsit të vitit 2020, e cila nga një datë me rreth të kuq është kthyer me rreth të zi.
E ku ishte parë e dëgjuar që popullsia të mbahej brenda katër mureve të shtëpisë duke i trembur me gogolin Covid, me Policinë e Shtetit dhe me një ligj që ta fuste sa krahu, po t’i ngjisje virusin një tjetri. Por ligji të procedonte duke ua bërë të ditur që sakën se nxirrje këmbën nga pragu i shtëpisë do shkoje me duart e tua të 7 dritaret. Pa shpurë shoqërimi.
Dhe kështu festa e Ditës së Verës u zhbë.
14 marsin e vjetshëm elbasanasit e kapërcyen me vështirësi. Por kjo nuk do të thotë që për shkak të Covidit e të pandemisë, karantina të bëhej rrugë. Këtë vit u turrën bulevardit qendror të qytetit dhe u shtruan këmbëkryq në lulishten e Parkut Rinia, pa e vrarë mendjen nëse virusi Covid ishte një rrezik eventual, apo në ditën e 14 marsit, për shkak të qejfit të madh, edhe ai do ta bënte një sy qorr e një vesh shurdh.
Mëngjesi i Ditës së Verës gdhiu si ditë vere. Elbasanasit ishin sajdisur enkas për këtë festë, dhe gjysma e atyre që po bënin xhiro poshtë e lart mureve të kalasë, kishin dalë me mëngë zhapone, si për ta bërë fakt të kryer që dimrin e kemi lënë pas tashmë, dhe ditët e ngrohta na presin.
Por kjo festa e 14 marsit e ka bishtin prapa, se andej nga fundi i muajit janë “plakat” që të kujtojnë edhe një herë ditët e shkurtit, të ftohta por dhe me borë ndonjëherë.
Këtë shkurt edhe Elbasani u mbulua nga dëbora.
Duhet me ba kujdes mer bab e me i hap sytë katër. Se atë që nuk ta bën Covidi ta bëjnë “plakat”.
Epilogu
Ç’është e vërteta, festë vërtetë, por dhe mileti ishte kujdesur fort për të qenë i pakujdesshëm. Mungesë e theksuar maskash. Nëpër bar-kafe kishte shtesa tavolinash, por nuk flitej për distancim social.
-Aman o se një kafe e një gotë rakie po pimë. Nuk bahet nami për kaq gja!
Të baftë mirë mer bab!
Ahengu po aheng. Kudo dëgjoheshin altoparlantë që të shurdhonin me muzikë herë popullore vendase, herë tallava, e herë pop e rrock nga Perëndimi. Por më së shumti dëgjoheshin daullet që binin papushim. E si gjithmonë mbretëresha e festës ballakumja, që shitej kudo.
