Kryegjyshi Botëror Bektashian, Edmond Brahimaj, (Baba Mondi), ka dhënë një intervistë për “Jeruzalem Post”, duke shkuar më tej mbi idenë e hedhur nga kryeministri Edi Rama për krimin e një “minishteti Bektashi”. Pavarësisht reagimeve të forta kundër, Baba Mondi tregon mënyrën sesi do të funksionojë ky entitet fetar.
Udhëheqësi shpirtëror Bektashian në Shqipëri, Edmond Brahimaj ka ndarë vizionin e tij për një qendër globale të paqes dhe harmonisë fetare në Shqipëri. Në një intervistë të fundit për Jerusalem Post, Kryegjyshi Botëror i bektashinjve, Baba Mondi, ka ndarë planin për krijimin e një “Vatikani” bektashian në Tiranë. Ai e përshkroi këtë projekt si një hap të madh për bashkëjetesën ndërfetare dhe forcimin e rolit të Shqipërisë si një model i harmonisë mes besimeve. Baba Mondi, një figurë me një histori të gjatë shërbimi dhe përkushtimi ndaj komunitetit bektashian, ka qenë në udhëheqje për dekada, duke punuar për të ruajtur dhe përhapur traditat e këtij besimi në mbarë botën. I lindur në vitin 1959 në një familje me lidhje të forta fetare, Baba Mondi është bërë një figurë qendrore jo vetëm për bektashinjtë, por edhe për dialogun ndërfetar. Nën udhëheqjen e tij, Qendra Botërore Bektashiane ka forcuar lidhjet e saj me komunitete të tjera fetare, duke u angazhuar në promovimin e paqes dhe mirëkuptimit. Projekti i ri i një “Vatikani” bektashian synon të krijojë një qendër të përhershme në Tiranë, ku do të zhvillohen aktivitete fetare, kulturore dhe akademike për të promovuar tolerancën dhe bashkëjetesën. Ky mini-shtet, që planifikohet të përfshijë 0.1 kilometra katrorë, do të shërbejë si një vend i shenjtë dhe simbol i paqes, duke tërhequr besimtarë dhe vizitorë nga e gjithë bota. Në intervistën e tij, Baba Mondi theksoi rëndësinë e këtij projekti si një mënyrë për të mbajtur të gjallë vlerat e bektashizmit, siç janë përkushtimi ndaj paqes, dialogut dhe bashkëjetesës paqësore në një botë gjithnjë e më të polarizuar.
Pse u shpërngulën bektashinjtë nga Turqia në Shqipëri rreth 100 vjet më parë?
Bektashinjtë u persekutuan në Turqi për shumë vite. Fillimisht, arsyeja e persekutimit ishte se kreu i bektashinjve nuk e lejoi Sulltanin të kishte një harem me shumë gra, sepse ne besojmë se një grua krijon familjen. Vala e dytë e persekutimit dhe vrasja e më shumë se një milion bektashinjve në Turqi ishte në kohën e Sulltan Mahmud II,i cili mbretëroi nga 1808 deri në 1839. Ai i quajti bektashinjtë fanatikë dhe heretikë dhe pretendonte se po shkatërronin fenë islame në Turqi. Persekutori i fundit i bektashinjve në Turqi ishte Kemal Ataturku, i cili mbylli të gjitha teqet dhe institucionet tona. Udhëheqësi i fundit i bektashinjve në Turqi ishte me origjinë shqiptare dhe kur teqetë tona u mbyllën dhe u shkatërruan, ai solli selinë e komunitetit tonë në Shqipëri. Një memorandum u nënshkrua midis qeverisë shqiptare të asaj kohe nën Mbretin Zog, Egjiptit dhe Turqisë. Të gjithë vendosën që qendra e bektashinjve të ishte këtu në Shqipëri.
Si i mbijetuan bektashinjve kohën e komunizmit në Shqipëri?
Praktikat mistike u persekutuan. Megjithatë, njerëzit mistikë janë ata që e çojnë njerëzimin në rrugën e së vërtetës. Kanë qenë dhe janë të persekutuar sepse flasin për gjëra që duhen thënë. Në Islam, ekzistojnë katër faza që të çojnë në realitetin përfundimtar: Sheriati, ligji; Tarikati, rruga mistike; marifati, dituria; dhe Hakikati, i cili është e vërteta përfundimtare. Këto faza i lartësojnë njerëzit. Të gjitha këto nivele i sjellin njerëzit më afër Zotit. Besimi është një gjë personale. Askush nuk e di se çfarë ka zemra brenda saj. Dhe kështu, diktatura në kohën e komunizmit nuk mund të na hiqte bindjet. Zemrat tona i ruajtën me vite. Udhëheqësit tanë gjatë kohës së komunizmit na mësuan se ne duhet ta mbajmë fenë tonë në zemrat tona dhe të mos e humbasim kurrë atë. Duhej të kishim durim derisa të vinin kohë më të mira. Festonim fshehurazi ditët tona të shenjta fetare, duke pretenduar se kishim ditëlindje ose ngjarje të tjera familjare. Ishte e vështirë të mbijetosh ato kohë. Kur mbaroi komunizmi, ne hapëm përsëri teqet tona dhe rindërtuam komunitetet tona.
Pas komunizmit, pati luftëra në Ballkan. Që atëherë, ne shohim se nuk është e lehtë të jesh musliman në Evropë. Ju konsideroheni ose i huaj ose radikal. Si e shihni pozitën e Islamit në Evropë sot?
Qeniet njerëzore nuk kanë armiq në këtë botë, por vetë qeniet njerëzore. Injoranca, varfëria shpirtërore dhe egoizmi shkatërrojnë njerëzimin. Shumë njerëz e keqkuptojnë Islamin. Në ditët e sotme shohim se Islami është më i pranishëm në rrafshin politik dhe jo në atë fetar. Në aspektin fetar, Islami është fe e paqes, dashurisë dhe urtësisë. Ata që përdorin Islamin për të grumbulluar pushtet politik në duart e tyre nuk kanë të bëjnë fare me fenë.
Nuk duhet të ketë asnjë keqkuptim: Nëse një musliman bën një gabim, nuk është gabim i Profetit apo i Kuranit të Shenjtë, ashtu si një gabim i bërë nga një prift nuk është gabim i Krishtit apo i Biblës. Është gabim i atij personi. Nuk duhet t’i përziejmë të gjitha gjërat bashkë. Ekstremistët dhe radikalët nuk janë as myslimanë, as njerëz fetarë.
Konflikti mes palestinezëve dhe izraelitëve konsiderohet një luftë fetare. Si mund të kontribuojë feja në zgjidhjen e këtij konflikti?
Duhet të them se feja nuk shkakton luftë. Lufta shkaktohet nga egoizmi dhe egoizmi që keqpërdorin fenë për të krijuar luftëra. Njerëzit mistikë kanë një shprehje: mos pretendoni se jeni më lart se të tjerët, sepse, në fund të fundit, të gjithë jemi të varrosur në tokë. Nëse njerëzimi e kupton se jeta është e përkohshme, gjëra të këqija nuk do të ndodhin në botë. Njerëzit kanë mësues në shkollë, por nuk pranojnë mësues dhe udhëheqës shpirtëror. Çdo person mund të zgjedhë udhëheqësin e tij shpirtëror nga një fe tjetër, por një person duhet të ketë fenë në jetën e tij. Askush nuk mund ta bëjë veten një person më të mirë pa fe.
Çfarë mendoni për atë që po ndodh në Iran, me regjimin e tij fetar shiit?
Unë nuk dua t’i gjykoj të tjerët për mënyrën se si ata ushtrojnë fenë e tyre. Populli dhe kombi i Iranit kanë zgjedhur atë regjim. Duhet të respektojmë vullnetin e popullit. Ne nuk jemi gjyqtarë. Në fund të fundit, secili është përgjegjës për veprimet dhe vendimet e tij.
Megjithatë, kur shihni gjendjen aktuale të botës dhe frikën në rritje të një lufte të tretë botërore, çfarë roli duhet të ketë feja në ndalimin e kësaj?
Udhëheqësit fetarë të botës duhet të bashkohen, jo të përçahen dhe të luten së bashku për paqe. Ata kanë një mision: të luten për paqe, ndaj duhet të bashkohen dhe ta bëjnë atë. Çdo udhëheqës fetar duhet të shërbejë si shembull i veprimit për njerëzimin, promovimit të paqes, avancimit të dashurisë mes njerëzve dhe sjelljes së tyre drejt paqes dhe dashurisë. Ata që qeverisin kombet duhet t’i kenë frikë Perëndisë.
