Bankat dhe institucionet financiare në Shqipëri dy javët e fundit po bëjnë thirrje për kryerjen e pagesave online dhe përdorimin e kartave bankare, sidomos atyre pa kontakt.
Por, qarkullimi lartë cash në ekonominë shqiptare rrezikon të jetë një përhapës potencial i Covid 19. Për shkak të përmbajtjes poroze është gjetur se virusi rri për një kohë të gjatë tek kartëmonedhat dhe monedhat.
Shqipëria është vendi me qarkullimin më të lartë të cash-it në Europë, ku 22% e parasë gjithsej qarkullon jashtë bankave, nga më pak se 10% që është ky tregues për shtetet e tjera. Vendi ynë ka dhe përdorimin më të ulët të kartave bankare.
Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë që i referohet një studimi të EY Research, thuhet se 39 për qind e të rriturve mbi 15 vjeç kanë një llogari bankare në Shqipëri kundrejt 91 për qind që është mesatarja e vendeve të OECD.
Akoma më keq janë shërbimet e pagesave online. Në një anketë të kohëve të fundit Instituti i kërkimeve IDRA në bashkëpunim me Shoqatën e Bankave gjeti se vetëm 37 për qind e të anketuarve kishin një eksperiencë me bankën në 5 vitet e fundit.
Produkti më i përdorur është karta e debitit, instrumenti me të cilën tërhiqen para cash nga bankommatet.
Sipas një studimi të fundit të Bankës së Shqipërisë për kostot e qarkullimit cash në ekonomi, bizneset shqiptare iniciojnë rreth 18,2 milionë pagesa në vit ose 792 pagesa për një biznes në vit, nga të cilat 66% janë cash. Përdorimi i cash-it ndryshon sipas madhësisë së biznesit, ku ndërmarrjet mikro iniciojnë 93% të vëllimit vjetor të pagesave në cash, ndërsa bizneset e mëdha 47%.
Tek konsumatorët pagesat cash janë mbi 90%, sipas studimit. Edhe bizneset nuk i preferojnë pagesat online. Sipas Bankës së Shqipërisë, Vetëm rreth 30% e llogarive të bizneseve i përdorin shërbimet e “home banking” dhe në rastin e individëve, ky tregues është akoma më i ulët në rreth 10%.
Ndërkohë që dhe numri i transaksioneve për 1 milion banorë në vende të ndryshme të rajonit tregon për një nivel të ulët të përdorimit të këtij shërbimi në Shqipëri.
Zyrtarët e shëndetit publik në mbarë botën janë në betejë për të frenuar përhapjen e koronavirusit, Organizata Botërore e Shëndetit ka paralajmëruar që kartëmonedhat mund të transmetojnë sëmundjen.
“Ne e dimë se paratë ndryshojnë duar shpesh dhe mund të marrin të gjitha llojet e baktereve dhe viruseve,” i tha një zëdhënës i OBSH këto ditë për britaniken Telegraf.
“Ne do t’i këshillonim njerëzit të lanin duart pasi të merren me kartëmonedha dhe të mos prekin fytyrën”. Zëdhënësi gjithashtu këshillon përdorimin e opsioneve të kontaktit pa kontakt kudo që të jetë e mundur, për të minimizuar rrezikun.
OBSH shpjegon se koronavirusi mund të jetojë në sipërfaqe të pajetë për “një kohë të gjatë”, megjithëse askush nuk e di saktësisht se sa kohë, pasi Covid-19 është kaq i ri. Koha e mbijetesës së virusit varet nga sipërfaqja dhe kushtet”, thotë Haas.
Sa më e ulët të jetë temperatura, aq më e gjatë është koha e mbijetesës. Nëse temperatura është më e ngrohtë, koha e mbijetesës së virusit zvogëlohet. Qëndrueshmëria e virusit do të ulet gjatë kësaj kohe, duke zvogëluar rrezikun e transmetimit.
Edhe pse koronavirusi mund të transmetohet përmes objekteve të pajetë, shanset për kontraktimin e tij në këtë mënyrë janë të ulta.
“Sasia e virusit që është potencialisht në një objekt të pajetë është zakonisht shumë e vogël,” thotë DrChristineTait-Burkard, një ekspert për infeksionin dhe imunitetin në Institutin Roslin në Universitetin e Edinburgh. Ajo shpjegon se zakonisht nuk do të ketë shumë koronavirus në majë të gishtave të një personi dhe do të duhet të kalojë sistemin tuaj të frymëmarrjes për t’ju infektuar. “Sistemi juaj i frymëmarrjes është shumë i mirë në filtrimin e viruseve,” thotë Tait-Burkard.
Ndërsa rreziku është i ulët, është e arsyeshme të merren masa paraprake. Këshilla zyrtare e NHS është të lani duart rregullisht (ose të përdorni sanitatorin e duarve me të paktën 60% përmbajtje alkooli, nëse nuk jeni në gjendje të arrini në një lavaman), kolliteni në bërryl tuaj dhe hidhni menjëherë indet e përdorura.
Kartëmonedhat mund të mbajnë koronavirusin. Por përpiquni të mos shqetësoheni shumë: rreziku është i vogël. “Në qoftë se dikush nuk përdor një kartëmonedhë për të teshtitur,” thotë Tait-Burkard. Por “Monedhat në të vërtetë janë ambiente shumë të këqija që viruset të mbijetojnë,” thotë ajo./Monitor/
