Dhjetor 1990 – Në faqet e shtypit të huaj
Deutche Welle – Ditët e ndryshimit të madh
Lëvizja Studentore e 8-9 dhjetorit ishte një lëvizje spontane, që filloi me kërkesën për drita e ujë dhe që arriti deri në kërkesën për krijimin e një partie opozitare. Por 8 dhjetori nuk ishte thjesht një rastësi, ishte produkt i zhvillimeve në vitet ‘89 –‘90. Në bllokun ish-komunist kishte filluar shpërbërja. Kjo lëvizje në Shqipëri nisi menjëherë pas ngjarjes së madhe të 2 korrikut 1990, ku u hapën disa ambasada të huaja në Tiranë dhe ku vërshuan mijëra të rinj brënda tyre me qëllim largimin nga Shqipëria për një jetë më të mirë.
12 dhjetor 1990 – New York Times
Përveç skenave të ngazëllimit, formimi i partisë së parë opozitare në Shqipërinë e qeverisur nga komunistët u anonçua sot edhe në një mbledhje të madhe në kryeqytetin Tiranë. Partia e re mban emrin Partia Demokratike dhe grupi i ri ka aplikuar në Ministrinë e Drejtësisë për të vendosur statusin ligjor ka konfirmuar një nga Tirana në linjë telefonike një nga anëtarët e kësaj partie Gramoz Pashko, i cili është një profesor i mirënjohur ekonomie në universitet. Kjo ministri u rikrijua verën e kaluar pasi u shfuqizua 23 vjet më parë. Të martën pas tre ditësh demonstratash kundër qeveritare nga studentët e universitetit Komiteti Qendror i Partisë Komuniste nënshkroi me një mbledhje emergjente “krijimin e organizate politike të pavarur”. Shqipëria me një traditë joshumëpartiake është qeverisur pa kundërshtime nga Partia Komuniste që nga 1946-ës dhe deri të martën udhëheqja e partisë ka deklaruar vazhdimisht se kurrë nuk do të lejonte parti opozitare. Vendi i vogël ballkanik me 3.3 milion njerëz nuk ka traditë të partive politike ose të qeverisjes parlamentare. Gjatë Luftës së Dytë Botërore grupet kundërshtare të nacionalistëve, ballistëve dhe fashistëve u munduan të fitonin mbështetje politike por u hoqën mënjanë nga komunistët. Gjashtë javë më parë Zoti. Pashko, i cili është 35 vjeç filloi t’i përshkruante veten e tij të huajve si një dizident. Ai në atë kohë s’ishte ende anëtar i Partisë Komuniste ashtu si ishte miku i tij Ismail Kadare një shkrimtar i mirënjohur i cili u vendos në Francë në tetor. Bashkimi me ekonomistin në anonçimin e formimit të Partisë Demokratike në mbledhjen e sotme në Qytetin Studenti të universitetit ku Azam Hajdari, 28 vjeç, i cili është student filozofie dhe luante rolin kryesor në revoltën studentore po kështu edhe Dr. Sali Berisha 45 vjeç një kardiolog në Tiranë. “Demokraci!, Demokraci!”, ka thënë zoti Pashko se thërrisnin 80 mijë vetë, të cilët ishin në miting “punëtorë, studentë, artistë, avokatë dhe të gjithë njerëzit”. Të tjerë në vendngjarje e vlerësonin numrin e pjesëmarrësve më të madh. Tirana ka një popullsi prej 300,000 njerëzish. Turma bërtiste: “Demokraci!, Demokraci!”. Ekonomisti tha se edhe pse disa studentë ishin plagosur në përplasje me forcat speciale të policisë nuk kishte pasur fatalitete. Akoma themeluesit e Partisë Demokratike nuk kanë zgjedhur një drejtues ka thënë zoti Pashko, por kanë filluar vetëm me platformën për të cilën ai tha se do të përfshinte mbështetjen e një sistemi shumëpartiak, mbrojtje të së drejtave, një ekonomi me treg të lirë, dhe marrëdhënie të mira fqinjësie. Gjithsesi veçanti Azem Hajdari një studenti lider tha se Partia Demokratike do të punonte “për një bashkim paqësor demokratik mes Shqipërisë dhe Kosovës” province jugosllave e Serbisë, e cila ka një përbërje prej 90% të popullsisë me shqiptarë etnikë. Kjo deklaratë nga Shqipëria do të udhëheqë mosmarrëveshje me autoritetet e Beogradit. Bashkë, zoti Hajdari dhe zoti Pashko i kushtuan respekt Ramiz Alisë, Presidentit komunist shqiptar dhe udhëheqës i partisë për paraqitjen e program reformës që i hap rrugën një sistemi shumëpartiak. Zgjedhjet kombëtare janë vendosur për në 10 shkurt.
Associated Press
Shqipëria njeh Partinë e parë opozitare
Autoritetet shqiptare kanë njohur sot formalisht partinë e parë opozitare, duke i hapur rrugën zgjedhjeve shumëpartiake pas shumë dekadash me zgjedhje ku merrte pjesë vetëm një parti dhe ku qeveriste vetëm njëra në fjalë ajo Komuniste. Por qeveria ka vazhduar këtë me një dyshim dhe duke bërë akuza mbi dyshimet e marrjes pjesë në rebelim javën e kaluar. Shtypi zyrtar shqiptar ka raportuar se gjykatat kishin dënuar 18 njerëz me burgim deri në 12 vjet. Më shumë se 150 njerëz ishin në gjyq për akte kundër qeveritare pas dhunës së javës së kaluar në katër qendra provinciale, ka raportuar radioja shtetërore shqiptare. Ministri i Drejtësisë Enver Halili publikoi një dokument të firmosur dhe të vulosur duke njohur partinë e re në Shqipëri, Partia Demokratike saktësisht pas një jave nga formimi i saj ka theksuar zëdhënësi Genc Pollo. Aprovimi erdhi një ditë pasi partia e re aplikoi për regjistrim dhe presidiumi parlamentar kaloi një dekret duke formalizuar vendimin e Partisë Komunistë të javës së kaluar për lejimin e një partie politike të pavarur. Vendimi duket se reflekton ngritje të presionin tek autoritetet duke i bërë të nxitojnë reformat demokratike. Pas revolucionit demokratik i cili ndau bllokun Sovjetik vitin e kaluar Shqipëria është vendi i vetëm në Evropë ende nën regjimin stalinist.
New York Times
15 dhjetor 1990. – Vazhdojnë protestat në Shqipëri
Demonstruesit kundër komunistë ishin jashtë me forcë në qytetet shqiptare sot për të katërtën ditë sukseseve ka njoftuar agjencia zyrtare në këtë shtet dhe njerëz të ndryshëm të komunikuar me telefon. Por nuk ka raporte për dhunë pas tre netësh, ku të rebeluarit sulmuan ndërtesat e Partisë Komuniste dhe monumentet në Elbasan e në Shkodër po kështu u dëmtuan libraritë në Kavajë dhe Durrës. Po kështu kishte dhe njoftime të pakonfirmuara të demonstratave në qytetin më jugor, Sarandë një zonë ku grekët etnikë janë të shumtë.
New York Times
16 dhjetor 1990. – Shqipëria diskuton shfuqizimin e sistemit me një parti
Qeveria komuniste e Shqipërisë ka filluar diskutimet me anëtarët në lidhje me lejimin e opozitës shumë të re pra një partie dhe duke lejuar edhe organizime të tjera politike në atë që ka qenë për 46 vjet një vend vetëm me një parti. Përveç të tjerash çështje tjetër ishte ndryshimi i ligjit mbi zgjedhjet.
Association Press
18 dhjetor 1990 – Opozita shqiptare lufton të zbërthejë rrënjët komuniste
Dhoma e plot tension dhe e shkatërruar që shërben si zyrë e partisë së parë opozitare është kujtesë e operacioneve të rastit që sollën revolucionin përmes Evropës Lindore vitin e kaluar. Por përkrahësit e rinj të demokracisë në kështjellën e fundit të stalinizmit në Evropë përballen me një luftë më të ashpër për kthimin në një sistem të ri pas një sundimi 46 -vjeçar komunizmi të egër.
Reuters
20 dhjetor 1990 – Shqipëria heq statujat e Stalinit
Shqipëria e shkundur nga trazirat politike ka hequr statujat e fundit të Stalinit në Evropën Lindore. Vendi që i përkiste linjës së atyre të izoluar tani ka filluar me kujdes ndryshime politike dhe po kështu ka çuar vejushën e Liderit Stalinist shqiptar Enver Hoxha në pension. Qeveria shqiptare, një objektiv I rebelëve antikomunistë të javës së kaluar zgjodhi ditëlindjen e 111 të Stalinit, sot për të t’u çliruar nga kjo fantazmë politike. Zhvillimi më i fundit ndjekin 10 ditë të tërbuara ndryshimesh politike në të cilat zëvendësi i Enver Hoxhës, presidenti Ramiz Alia lejoi parti të pavarura politike për të parën herë. Një lider i partisë së re të formuar, Partisë Demokratike, Gramoz Pashko ka thënë se grupit të tij ishte dhënë lejë të mbante një mbledhje të shtunën. Do të ishte e para opozitë që mbante një tubim legalisht. Mbeturinat e statujave të Leninit tashmë janë hequr. Vejusha e Enver Hoxhës i cili vdiq pesë vjet më parë, Nexhmije Hoxha vazhdoi si udhëheqëse e Frontit Demokratik i cili kontrollon organizatat masive Komuniste. Një vinç u çua në bulevardin “Stalin” në Tiranë në mesnatën e së enjtes dhe ngarkoi statujën e bronztë në një kamion, me kokën e dalë jashtë këtij të fundit. Ai la pas një statujë të Leninit, formimi i shtetit sovjetik. Vetëm një grup i vogël kalimtarësh të rastit dhe pak policë u ndodhën aty në këtë akt simbolik që duket se vulosi fundin e stalinizmit në Evropë. Në të gdhirë pas një mbulese të kuqe punëtorët filluan punë me trapan për lëvizjen e mbetjeve të mermerit dhe të sheshit të betonuar, duke tërhequr vëmendjen e shumë njerëzve. Radio Tirana tha se emri i Stalinit dhe simbolet e lidhura me të do të hiqeshin të gjitha nga rrugët, institucionet, dhe qytetit që i ishte vënë emri i tij do t’i ndryshohej. Zgjedhjet shumëpartiake përballë me Partinë Komuniste Shqiptare po bëhen gati të fillojnë fushatën javën tjetër për zgjedhjet e para shumëpartike në 45 vjet priten të zhvillohen në Shkurt. Kishat të mbyllura nën një politike ateiste rigoroze për më shumë se 20 vjet kanë filluar të rihapen me afrimin e Krishtlindjeve. Masat e para të popullsisë kanë festuar ditët e fundit në kishat ortodokse në zonën e minoriteteve greke në jug të vendit kanë thënë disa njerëz. Por s’ka asnjë konfirmim në lidhje me rihapjen e xhamive për popullsinë muslimane të këtij vendi e cila dikur numëronte 70% të popullsisë.
